Değişim Kaçınılmaz, Adalar’da Şaheser Yaratalım – Albert Berk Toledo

Adalar’da büyük bir değişimin eşiğindeyiz. Bu durum ada halkı için büyük bir endişe yaratmış durumda. Adalılar haklı olarak onlarca senedir yapılaşmaya açık olmayan adalarda, büyük alanların imara açılması ve yeni inşaat ve tesis projeleri ile adaların yeniden şekillendirilmesi fikrinden rahatsız. 

Bu rahatsızlığın sebeplerinin başında bu kararların ada halkının görüşü alınmaksızın , adaları tanımayan, adaların geçmişi ve geleceği konusunda bir hassasiyeti bulunmayan yöneticiler tarafından alınmış olması geliyor. Türkiye’nin diğer bölgelerinde ve özellikle İstanbul’da görmeye alışık olduğumuz projelerin tarzları da adaya hiçbir şekilde uyum sağlamadığı için adalılar arasında kaygı yaratan unsurlar arasında. 

Ben de baba tarafı Büyükadalı, anne tarafı Burgazlı, kendisi de Burgaz’da büyümüş ve yaz kış adada yaşayan dördüncü jenerasyon adalı bir genç olarak bu konuda oldukça hassasım. 

Aslında değişim kaçınılmaz. Adalar da ilk defa değişmiyor. Ancak, her değişimden sonra geçmişi mumla aradığımız için, yaşam alanlarımıza zarar verdiğini gördüğümüz için değişime karşı haklı bir direnç geliştirdik. 

Adalar şu anki haliyle mükemmel olmadığına göre, değişim sadece kaçınılmaz değil, gereklidir de. 

Sadece adalarda değil, her yerde, sevdiğimiz, beğendiğimiz, değiştirilemez gördüğümüz yapılar bir zamanların yeni projeleriydi. Ada halkı da bunun farkında ve değişime değil, talana, yağmaya, ranta, yaşam alanlarının kalkınma adı altında zarar görmesine karşı. 

Kalkınma her zaman büyüme, genişleme demek değildir. Özellikle adalar gibi etrafı sularla kaplı bir bölgede hem yapılaşma hem de nüfus açısından yoğunluk artışı kalkınma değil sorun yaratır. Adalarda kalkınma ancak yaşam alanlarının ve yaşam biçiminin kalitesinin artmasıyla mümkün. 

Peki adalarda bu kalite artışı nasıl gerçekleşebilir? 

Adaların kültürel, tarihi, coğrafi ve ekolojik dokusunu tanıyıp, buna uygun, adaları özel kılan özelliklerini vurgulayacak, ada halkının ve ziyaretçilerin adanın tadını doyasıya çıkarmasını sağlayacak projeler üretebiliriz. 

Adaların en büyük özelliği denizlerle çevrili olması. Deniz aktivitelerini öne çıkaracak, ada halkını ve ziyaretçileri denizle iç içe hale getirecek projeler geliştirilebilir. Mesele tüplü veya serbest dalış yapmak, balık tutmak, yelken yapmak veya kürek çekmek. Bu deniz aktiviteleri hem adada yaşayan hem de ziyaret edenlerin istediği takdirde deneyimleyebileceği, hatta uzmanlık kazanabileceği alanlar olmalı. 

Su altına heykeller yerleştirilerek sadece dalış yaparak görülebilecek bir sualtı müzesi dünyanın çeşitli yerlerinde olduğu gibi adalarda da yapılabilir. 

Adalarda insanlar dışında yaşayan canlılar hayatın içine dahil edilebilir. Yakın zamana kadar ulaşımda kullanılan atlar ve eşekler geri getirilerek ulaşım için olmasa bile binicilik ve at terapisi gibi aktiviteler ada hayatının bir parçası olması sağlanabilir. 

Yine ada hayatının kaybolan değerlerinden meyve bahçeleri ve bostanlar yeniden canlandırılabilir, ada pazarlarında adada yetişen ürünlerin oranı ve çeşitleri artırılarak hem kültürel hem de mali açıdan kazanımlar sağlanabilir. Bu alanlarda ada halkı ve ziyaretçilere tarım eğitimleri verilebilir. 

Adaların sahilleri betondan ve asfalttan kurtarılıp hem adadan hem de denizden bakıldığında büyüleyici ve estetik bir görünüme kavuşturulabilir. 

Kayalık uçurumlara Sümela Manastırı tarzında mimari bir şaheser inşa edilerek bir meditasyon ve inziva merkezi halka kazandırılabilir. 

Adaların dokusunu bozacak oteller inşa etmek yerine, adaların dokusuna uyumlu alanlarda azar azar konaklama imkanları da sunularak, adada konaklamak isteyen ziyaretçilere adayı adanın içine entegre biçimde deneyimleme fırsatı verilebilir. Meyve bahçelerinde birkaç oda, bostanda birkaç oda, yelken ve dalış merkezlerinde birkaç oda, binicilik merkezinde birkaç oda olacak şekilde konaklama direkt olarak bu alanlara entegre bir biçimde tasarlanabilir. 

Sinema ve tiyatro aktiviteleri için küçük amfi tiyatrolar inşa edilebilir. 

Adaların kayalık bölgelerinde tırmanış merkezleri yapılıp, insanlara hem tırmanış eğitimi hem de ekipman sağlanabilir. 

Adaların ne kadar küçük olduğunu göz önünde bulundurarak, bütün bu yapıların normallerinden daha küçük yapılması, hatta bunun adaların bir karakteristik özelliği haline gelmesi de çok güzel olabilir. Dünyanın en küçük inziva merkezi, dünyanın en küçük yelken merkezi, dünyanın en küçük binicilik merkezi gibi. 

Adaları herhangi bir turizm merkezinden farksız bir hale sokmak yerine, dağcılığın, biniciliğin, yelkenin, dalışın, meditasyonun, tarımın, sanatın ön plana çıktığı bir yaşam alanına dönüştürürsek, hem İstanbul’a, hem ülkemize, hem de dünyaya bir şaheser kazandırmış oluruz.