Kaynak: Rolling Stone, EJ Dickson
Yeraltı tünel sistemi haberleri bir dizi komplo teorisine dönüştü
Pazartesi akşamı(e.n. 8 Ocak 2023), New York Şehri Polis Departmanı (NYPD) memurları ile yaşanan bir anlaşmazlık sonucunda Crown Heights, Brooklyn’de bulunan Chabad Lubavitch Dünya Merkezi’nde, içine kapanık Ortodoks Yahudi hareketinin takipçilerine hizmet eden bir sinagogda 10 kişi gözaltına alındı. Sebep: Yapı mühendislerinin apının altında yasadışı olarak kazılmış gizemli saklı tünelleri doldurmaya çalışmaları ve bir grup genç adamın olayı protesto etmek için ortaya çıkması.
Hikaye başlangıçta New York City’deki çoğunluğunun Merkez’in yok edilmesini kınayan küçük bir Ortodoks Yahudi topluluğuna odaklanmasına rağmen, hızla ulusal bir trend haline geldi. Tünellerin görüntüleri ve Chabad erkekleri ile NYPD arasındaki şiddetli çatışmaların yanı sıra, X olarak bilinen eski adıyla Twitter’da binlerce retweet alarak viral oldu. Olayın ardından, 10 kişi suç hasarı ve tehlikeli davranışta bulunmayla suçlandı; bu kişilerden biri aynı zamanda hükümet idaresinin engellenmesi suçlamasıyla karşı karşıya kaldı.
Hikaye, nesnel olarak bakıldığında tuhaf olması sebebiyle viral oldu: Hasidik Yahudilerin küçük bir tarikatı, henüz açık bir neden olmaksızın Brooklyn sokaklarının altına karmaşık bir tünel sistem inşa etmişti. Ancak bu olay aynı zamanda, bazı tanınmış sağcı kişiliklerin, tünellerin karanlık amaçlar için kullanıldığına dair antisemit komplo teorilerini körüklediği bir saldırı da başlattı. Bu teorilere göre, tüneller, kötü amaçlar için kullanılıyordu ve bu, meşhur anti-Yahudi önyargılara hizmet ediyordu veya terör örgütü Hamas tarafından yapılan tünellere benzeyerek “Yahudi tünelleri” veya “Siyonist tüneller” olarak adlandırılıyordu.
“Bilinmeyen yeraltı tünelleri, kan lekeli yataklar, bebek arabaları… Bir influencer “Burada gerçekten ‘Simon of Trent’ vibeları alıyorum” diyerek, kökleri Orta Çağ’a uzanan tehlikeli bir antisemit kan iftirası komplo teorisine atıfta bulunuyordu. Bu gönderi, X platformunda 1.2 milyondan fazla görüntüleme ve 3,000’den fazla retweet alarak viral hale geldi.
Anti-Defamation League direktörü Jonathan Greenblatt, antisemitizmle mücadele eden bir kuruluşun lideri olarak, Rolling Stone’a yaptığı açıklamada, yüzyıllardır var olan antisemit komplo teorilerini yankılayan bu tür gönderilerin yayılmasını son derece endişe verici bulduğunu belirtiyor. “Chabad hareketinin geniş ölçüde kınadığı bu olayı, Hamas tünellerine uygunsuz ve yanlış karşılaştırmalar yapmak veya Yahudilerin insan ticareti veya organ kaçakçılığı gibi tarihsel antisemit komplo teorilerini yaymak için kullanmanın derin bir endişe kaynağı olduğunu söylemek gerekir,” diyor Greenblatt.
Aslında, tünellerin açıklaması (en azından biraz) daha sıradan. Tüneller, Chabad Lubavitch topluluğu ile kendinden daha aşırı olması sebebiyle ayrılan mezhebi arasındaki devam eden bir anlaşmazlığın bir sonucu olarak ortaya çıkmıştı. Genel merkezi barındıran binanın mülkiyeti konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle uzun süredir çalkalanmakta. Ayrılık mezhebinin üyeleri, 1994 yılında 92 yaşında ölen Chabad Lubavitch hareketine liderlik eden Rabbi Menachem Schneerson’un Mesih olduğuna inanmakta, ki bu iddiayı anaakım Chabad hareketi reddiyor.
2006 yılında bir mahkeme, anaakım Chabad Lubavitch topluluğunun binayı kontrol ettiğine karar verdi, ki bu bina Brooklyn’de Hasidiklerin yoğun olarak yaşadığı Crown Heights mahallesinde, Eastern Parkway üzerinde. Ancak iki grup arasında hala gerginlik yaşanmakta. Jewish Chronicle gazetesinin bugün(e.n. 9 Ocak 2023) bildirdiğine göre, yaklaşık altı ay önce, mesihçi hareketten küçük bir grup, binaya yasa dışı erişim sağlamak amacıyla yeraltı tünelleri ağı inşa etmeye başlamıştı.
Jewish Chronicle’a göre, Chabad, geçtiğimiz Aralık ayında tünellerin varlığını keşfettiğinde, binanın yeraltı ağı tarafından yapısal olarak zarar göreceğinden korktuğu için bu tünelleri doldurmak için bir çimento kamyonu sipariş etti. Bu girişimler, Pazartesi gecesi gerçekleşen protestolara ve şehrin binanın yapısal bütünlüğünü incelemek amacıyla geçici olarak kapatma emri vermesine yol açtı.
Esasen zaten küçük olan Crown Heights Ortodoks Yahudi topluluğu içindeki iki küçük mezhep arasındaki iç çekişme, başlangıçta yalnızca yerel medyanın ilgisini çekti. Anaakım Chabad Lubavitch topluluğu, tünelleri desteklemediğini hemen açıkladı; başkan Rabbi Yehuda Krinsky, “Chabad Lubavitch topluluğu, Chabad Genel Merkezi’nin altındaki sinagoga hasar veren genç bir çıkarcı grubun vandalizmi nedeniyle üzgündür” diyerek, eylemlerini “iğrenç” olarak nitelendirdi.
Ancak X platformunda, doğrulanmış hesaplar arasında, yanlış bilgi yaymasıyla bilinen QAnon komplo teorisyeni Stew Peters (520.000’den fazla takipçili) ve aşırı sağ figür Dom Lucre (yaklaşık bir milyon takipçili) gibi kişilerin, Yahudi karşıtlığını teşvik etmek amacıyla hikayeyi kullandığı görüldü. Lucre, bir tweet’te ağı “Yahudi tünelleri” olarak adlandırdı; aynı zamanda, tünel görüntülerinde görülebilen bir “lekeli yatağa” atıfta bulunarak ve “ülke genelinde aynı eylemleri gerçekleştiren diğer Yahudi aileleri”ne gönderme yaparak Oprah Winfrey’in Yahudi bir “satanist ayini cinsel istismar” kurbanıyla röportajından bir bölüm paylaştı. Bu gönderi, 9.000’den fazla defa paylaşıldı.
Jewish Space Lasers: The Rotschilds and 200 Years of Conspiracy Theories kitabının yazarı Mike Rothschild (ünlü Rothschild ailesi ile akrabalığı bulunmuyor), X’in 2022’deki Elon Musk tarafından satın alınmasının ardından güvenlik ekibinin boşaltılması sebebiyle oluşan yanıltıcı bilgi akışındaki dramatik artış göz önüne alındığında, tünellerle ilgili antisemit saldırıların komplo teorileriyle yapılmasının özellikle endişe verici olduğunu söylüyor. “Eğer modern komplo teorilerini iki şey üzerine yoğunlaştırıyorsa, bunlar Yahudi bireyler ve gizli tünellerdir,” diyor Rothschild, “Bu nedenle, Yahudi insanların gizli tüneller kazması, insanları alarma geçirecek. Tünellerin amacı tamamen zararsız çıksa bile, bu teorilerin verdiği zarar Chabad topluluğuyla sınırlı kalmayacak. Bu, tüm Yahudilere şüpheli, gizli ve kapalı topluluk olarak bakılmasına; bilinmeyen amaçlar uğuruna karanlıkta tuhaf şeyler yapan kişiler olarak damgalanmalarına neden oluyor.”
Antisemit komplo teorilerindeki bu artış, İsrail-Hamas savaşı sebebiyle halihazırda artan antisemit suç ve nefret söyleminin yanında endişe verici. Anti-Defamation League, Hamas’ın İsrail’e yönelik ve 1.000’den fazla kişinin hayatını kaybettiği 7 Ekim’deki terör saldırısını takiben bu tür bildirimlerde %337’den fazla bir artış olduğunu bildirdi. Rolling Stone daha önce, 22.000’den fazla Filistinlinin ölümüne neden olan savaş bağlamında, birçok aşırı sağ hesabın antisemit nefret söylemi üzerinde özel olarak odaklandığı ve Yahudiler hakkında yanlış bilgi yaydığına dair raporlar yayımlamıştı. Rothschild, X üzerindeki gevşek düzenlemeler sayesinde bu hesapların büyük takipçi kitlesi elde etmelerine ve herhangi bir tepkiyle karşılaşmadan istediklerini yayınlamalarına izin verdiğini belirtiyor.
“Dünya çapında artan antisemitizm döneminde, iyi insanların Yahudi düşmanlığına karşı durması ve insanların ölümüne neden olan tehlikeli komplo teorilerinin yayılmasını durdurması şimdiye kadar hiç olmadığı kadar önemlidir,” diyor Greenblatt. “Bu, ahlaki bir sorumluluğumuzdur.”
Kaynak: Rolling Stone, EJ Dickson
Yeraltı tünel sistemi haberleri bir dizi komplo teorisine dönüştü
Pazartesi akşamı(e.n. 8 Ocak 2023), New York Şehri Polis Departmanı (NYPD) memurları ile yaşanan bir anlaşmazlık sonucunda Crown Heights, Brooklyn’de bulunan Chabad Lubavitch Dünya Merkezi’nde, içine kapanık Ortodoks Yahudi hareketinin takipçilerine hizmet eden bir sinagogda 10 kişi gözaltına alındı. Sebep: Yapı mühendislerinin apının altında yasadışı olarak kazılmış gizemli saklı tünelleri doldurmaya çalışmaları ve bir grup genç adamın olayı protesto etmek için ortaya çıkması.
Hikaye başlangıçta New York City’deki çoğunluğunun Merkez’in yok edilmesini kınayan küçük bir Ortodoks Yahudi topluluğuna odaklanmasına rağmen, hızla ulusal bir trend haline geldi. Tünellerin görüntüleri ve Chabad erkekleri ile NYPD arasındaki şiddetli çatışmaların yanı sıra, X olarak bilinen eski adıyla Twitter’da binlerce retweet alarak viral oldu. Olayın ardından, 10 kişi suç hasarı ve tehlikeli davranışta bulunmayla suçlandı; bu kişilerden biri aynı zamanda hükümet idaresinin engellenmesi suçlamasıyla karşı karşıya kaldı.
Hikaye, nesnel olarak bakıldığında tuhaf olması sebebiyle viral oldu: Hasidik Yahudilerin küçük bir tarikatı, henüz açık bir neden olmaksızın Brooklyn sokaklarının altına karmaşık bir tünel sistem inşa etmişti. Ancak bu olay aynı zamanda, bazı tanınmış sağcı kişiliklerin, tünellerin karanlık amaçlar için kullanıldığına dair antisemit komplo teorilerini körüklediği bir saldırı da başlattı. Bu teorilere göre, tüneller, kötü amaçlar için kullanılıyordu ve bu, meşhur anti-Yahudi önyargılara hizmet ediyordu veya terör örgütü Hamas tarafından yapılan tünellere benzeyerek “Yahudi tünelleri” veya “Siyonist tüneller” olarak adlandırılıyordu.
“Bilinmeyen yeraltı tünelleri, kan lekeli yataklar, bebek arabaları… Bir influencer “Burada gerçekten ‘Simon of Trent’ vibeları alıyorum” diyerek, kökleri Orta Çağ’a uzanan tehlikeli bir antisemit kan iftirası komplo teorisine atıfta bulunuyordu. Bu gönderi, X platformunda 1.2 milyondan fazla görüntüleme ve 3,000’den fazla retweet alarak viral hale geldi.
Anti-Defamation League direktörü Jonathan Greenblatt, antisemitizmle mücadele eden bir kuruluşun lideri olarak, Rolling Stone’a yaptığı açıklamada, yüzyıllardır var olan antisemit komplo teorilerini yankılayan bu tür gönderilerin yayılmasını son derece endişe verici bulduğunu belirtiyor. “Chabad hareketinin geniş ölçüde kınadığı bu olayı, Hamas tünellerine uygunsuz ve yanlış karşılaştırmalar yapmak veya Yahudilerin insan ticareti veya organ kaçakçılığı gibi tarihsel antisemit komplo teorilerini yaymak için kullanmanın derin bir endişe kaynağı olduğunu söylemek gerekir,” diyor Greenblatt.
Aslında, tünellerin açıklaması (en azından biraz) daha sıradan. Tüneller, Chabad Lubavitch topluluğu ile kendinden daha aşırı olması sebebiyle ayrılan mezhebi arasındaki devam eden bir anlaşmazlığın bir sonucu olarak ortaya çıkmıştı. Genel merkezi barındıran binanın mülkiyeti konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle uzun süredir çalkalanmakta. Ayrılık mezhebinin üyeleri, 1994 yılında 92 yaşında ölen Chabad Lubavitch hareketine liderlik eden Rabbi Menachem Schneerson’un Mesih olduğuna inanmakta, ki bu iddiayı anaakım Chabad hareketi reddiyor.
2006 yılında bir mahkeme, anaakım Chabad Lubavitch topluluğunun binayı kontrol ettiğine karar verdi, ki bu bina Brooklyn’de Hasidiklerin yoğun olarak yaşadığı Crown Heights mahallesinde, Eastern Parkway üzerinde. Ancak iki grup arasında hala gerginlik yaşanmakta. Jewish Chronicle gazetesinin bugün(e.n. 9 Ocak 2023) bildirdiğine göre, yaklaşık altı ay önce, mesihçi hareketten küçük bir grup, binaya yasa dışı erişim sağlamak amacıyla yeraltı tünelleri ağı inşa etmeye başlamıştı.
Jewish Chronicle’a göre, Chabad, geçtiğimiz Aralık ayında tünellerin varlığını keşfettiğinde, binanın yeraltı ağı tarafından yapısal olarak zarar göreceğinden korktuğu için bu tünelleri doldurmak için bir çimento kamyonu sipariş etti. Bu girişimler, Pazartesi gecesi gerçekleşen protestolara ve şehrin binanın yapısal bütünlüğünü incelemek amacıyla geçici olarak kapatma emri vermesine yol açtı.
Esasen zaten küçük olan Crown Heights Ortodoks Yahudi topluluğu içindeki iki küçük mezhep arasındaki iç çekişme, başlangıçta yalnızca yerel medyanın ilgisini çekti. Anaakım Chabad Lubavitch topluluğu, tünelleri desteklemediğini hemen açıkladı; başkan Rabbi Yehuda Krinsky, “Chabad Lubavitch topluluğu, Chabad Genel Merkezi’nin altındaki sinagoga hasar veren genç bir çıkarcı grubun vandalizmi nedeniyle üzgündür” diyerek, eylemlerini “iğrenç” olarak nitelendirdi.
Ancak X platformunda, doğrulanmış hesaplar arasında, yanlış bilgi yaymasıyla bilinen QAnon komplo teorisyeni Stew Peters (520.000’den fazla takipçili) ve aşırı sağ figür Dom Lucre (yaklaşık bir milyon takipçili) gibi kişilerin, Yahudi karşıtlığını teşvik etmek amacıyla hikayeyi kullandığı görüldü. Lucre, bir tweet’te ağı “Yahudi tünelleri” olarak adlandırdı; aynı zamanda, tünel görüntülerinde görülebilen bir “lekeli yatağa” atıfta bulunarak ve “ülke genelinde aynı eylemleri gerçekleştiren diğer Yahudi aileleri”ne gönderme yaparak Oprah Winfrey’in Yahudi bir “satanist ayini cinsel istismar” kurbanıyla röportajından bir bölüm paylaştı. Bu gönderi, 9.000’den fazla defa paylaşıldı.
Jewish Space Lasers: The Rotschilds and 200 Years of Conspiracy Theories kitabının yazarı Mike Rothschild (ünlü Rothschild ailesi ile akrabalığı bulunmuyor), X’in 2022’deki Elon Musk tarafından satın alınmasının ardından güvenlik ekibinin boşaltılması sebebiyle oluşan yanıltıcı bilgi akışındaki dramatik artış göz önüne alındığında, tünellerle ilgili antisemit saldırıların komplo teorileriyle yapılmasının özellikle endişe verici olduğunu söylüyor. “Eğer modern komplo teorilerini iki şey üzerine yoğunlaştırıyorsa, bunlar Yahudi bireyler ve gizli tünellerdir,” diyor Rothschild, “Bu nedenle, Yahudi insanların gizli tüneller kazması, insanları alarma geçirecek. Tünellerin amacı tamamen zararsız çıksa bile, bu teorilerin verdiği zarar Chabad topluluğuyla sınırlı kalmayacak. Bu, tüm Yahudilere şüpheli, gizli ve kapalı topluluk olarak bakılmasına; bilinmeyen amaçlar uğuruna karanlıkta tuhaf şeyler yapan kişiler olarak damgalanmalarına neden oluyor.”
Antisemit komplo teorilerindeki bu artış, İsrail-Hamas savaşı sebebiyle halihazırda artan antisemit suç ve nefret söyleminin yanında endişe verici. Anti-Defamation League, Hamas’ın İsrail’e yönelik ve 1.000’den fazla kişinin hayatını kaybettiği 7 Ekim’deki terör saldırısını takiben bu tür bildirimlerde %337’den fazla bir artış olduğunu bildirdi. Rolling Stone daha önce, 22.000’den fazla Filistinlinin ölümüne neden olan savaş bağlamında, birçok aşırı sağ hesabın antisemit nefret söylemi üzerinde özel olarak odaklandığı ve Yahudiler hakkında yanlış bilgi yaydığına dair raporlar yayımlamıştı. Rothschild, X üzerindeki gevşek düzenlemeler sayesinde bu hesapların büyük takipçi kitlesi elde etmelerine ve herhangi bir tepkiyle karşılaşmadan istediklerini yayınlamalarına izin verdiğini belirtiyor.
“Dünya çapında artan antisemitizm döneminde, iyi insanların Yahudi düşmanlığına karşı durması ve insanların ölümüne neden olan tehlikeli komplo teorilerinin yayılmasını durdurması şimdiye kadar hiç olmadığı kadar önemlidir,” diyor Greenblatt. “Bu, ahlaki bir sorumluluğumuzdur.”
Paylaş: