Geçmiş Zaman Hikayeleri

Mısır Yahudilerini Dünya Sahnesine Koyan Gazete

Kaynak: Israeli National Library Blog, Ovadia Yerushalmi

Çeviri: Nesi Altaras

Kimseden korkmayan gazetenin hikayesi: “Tekrar inşa etmek için yıkalım – hepimiz açgözlü paragözlerin karanlık atmosferi altında boğuluyoruz.

[…] İngiliz kontrolü altında Mısır’daki trendlerden biri ülkeye birçok göçmen, özellikle bir sürü Yahudi geldi.

Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda Mısır gazeteciliği için bir altın çağ başladı ve Mısır Yahudi basını da gelişmeye başladı. Yahudiler Mısır’daki azınlıklar arasında en çok süreli yayın çıkaran grup oldular. Toplam 90 süreli yayın vardı ve bunların üçte ikisi Yahudi okurlara odaklanmıştı. Çoğu Fransızca yazılsa da birçoğu Judeo-Arapça, Yiddish ve Ladino yayımlanıyordu. Yahudi yayınların üçte biri genel Mısır toplumuna ulaşmaya çalışıyordu.

Mısır’daki en önemli Yahudi gazetelerden biri L’Aurore (Gündoğumu) idi. Sahibi ve ilk editörü yazar ve eğitimci Lucien Sciuto’ydu (Selanik 1886 – İskenderiye 1947). Gazete ilk İstanbul’da kurulmuştu ancak İstanbul Yahudi cemaati liderleriyle olan gerginlikler gazetenin kapanmasına sebep olmuştu. 1919’da Sciuto Mısır’a taşındı ve 1924’ten 1941’e L’Aurore Kahire’de basıldı.

Bu haftalık gazete Siyonist ve Yahudi karakteriyle bilindi ve birçok konuda yazılar çıkardı. Dini konulardan diğer ülkelerdeki Yahudi cemaatleriyle ilişkilere ve Filistin Mandası’nın halinden Mısır rejimine birçok mevzuda konuşulan bir merci oldu. Ayrıca gazete 1938’den itibaren Filistin Mandası’nda basılan gazetelerden çeviriler yayınlandı ve hatta bir İtalyanca sayfa yayınladı.

L’Aurore eleştirel ve provokatif bir gazete olarak tanınmıştı. Yerel Mısırlı Yahudi toplumu liderlerini ve Hahambaşılığını eleştirmekten çekinmezdi. Ayrıca sahaya muhabir yollayan, Yahudi cemaatinin yönetimiyle ilgili araştırmacı gazetecilik yapan ilk Mısırlı Yahudi gazetesi oldu.

Mısır’da yayın hayatına başladıktan aylar sonra gazete iddialı bir söz söyledi:

“Cemaat liderlerliği sadece parasını değil zamanını verebilecek olanlar tarafından yapılmalı. Görevlerini yerine getirmeyen ve uzun süre işinin başında olmayan bir başkanın lüzumu nedir? Başkanı belirlemeden önce cemaat konseyinin aktif, saygın ve cemaatle ilgili, kendini hemen işlevsiz yönetim sistemine gerekli reformlara adayacak insanlardan oluştuğundan emin olmalıyız.”


L’Aurore, Sayı 14, 23 Mayıs 1924, sayfa 2

Sciuto Yahudi toplumunun milli yenilenme içinde haklarının korunması için hummalı bir çalışma içindeydi. Aynı yılın ileriki aylarında bir manşetinde şöyle dedi:

“Tekrar inşa etmek için yıkalım – hepimiz açgözlü paragözlerin karanlık atmosferi altında boğuluyoruz. Bize katılın ve beraber bu kalenin taşlarını tek tek yıkıp yeni, ilerlemeye açık bir Yahudi evi inşa edeceğiz.”


L’Aurore, Sayı 22, Temmuz 18 1924, sayfa 1

Sciuto sıkça Yahudi cemaat liderlerini eleştirdi ve cemaatin önde gelenlerinin sinirini üzerine çekti. Önde gelenler gazeteyi boykot etti ve Scuito’yu ortalık karaştıran biri olarak tanıtmaya çalıştı.

1931 yılında Sciuto yönetimden emekli olup daha ılımlı ve finansal istikrar getirecek birine devretmek istedi. Kahire doğumlu ve eğitimli bir bankacı olan Jacques Maleh’i editör olarak atadı. Maleh gazeteye yeni bir hayat verdi, finansal yönetimini sıkılaştırdı ve toplumdaki imajını düzeltti. Cemaat liderleri ile ilişkileri düzeltti ve B’nai B’rith kurumunun üyelerinden yardım aldı.

1933 Ocak’ta Hitler’in iktidara gelmesi ve Yahudilerin Almanya’da ezilmeye başlamasıyla Mısırlı Yahudiler Almanya’nın antisemitizmine karşı bir kampanya başlattı. “Antisemitizme Karşı Savaş Ligi” adlı bir şemsiyenin altında toplandılar ve kurumu Mısır’daki başka bir Türkiye göçmeni olan Leon Castro (İzmir 1883 – Kahire 1948) yönetti. Avukat ve gazeteci olan Castro, Kahire Siyonist Federasyonu’nun liderlerindendi ve L’Aurore’un bir bölümünü satın aldı. Gazetede editörlük de yaptı ve Lig için bir yayın organına dönüştürdü.

Mısır’ın Başbakan vekiline bir mektupta gazete şöyle dedi:

“Mısır’da Hitlerizm: Bu durumdan anlaşılmalı ki eğer tüm dünya Yahudileri tüm güçleriyle antisemitizme daha bu erken, düşmanca zamanda karşı durmazsa bir salgın gibi yayılacaktır.”


L’Aurore, Sayı 50, Şubat 16 1933, sayfa 1

Mısırlı Yahudilerin organize ettiği bu [antisemtitizm karşıtı] propaganda ve Alman mallarına karşı düzenledikleri genel boykot bir tepkiye yol açtı. Almanlar Mısır’dan ithal edilen pamuğa karşı boykot koymakla tehdit etti. Mısır’daki milliyetçi gruplar eğer Yahudilerin Almanya boykotu devam ederse kendilerinin de Filistin’deki Araplara oradaki Yahudilere karşı destek vereceklerini açıkladı.

Bu engel ve krizlere rağmen L’Aurore uzun yıllar hayatta kalmayı başardı. Ancak İkinci Dünya Savaşı’nın ekonomik baskısıyla haftalık gazetenin hayatı 1941 sona erdi.

Aralık 2018’de Tarihi Yahudi Basını adlı internet sitesi gazetenin sayılarını açık bir arşive koydu. Bu site İsrail Milli Kütüphanesi ve Tel Aviv Üniversitesi tarafından başka kurumların yardımıyla yürütülüyor.

1 comment on “Mısır Yahudilerini Dünya Sahnesine Koyan Gazete

  1. […] gazetelerinden biri olan L’Aurore (Gündoğumu) gazetesinin enteresan hikayesini sizler için çevirmiştik. Bu zengin arşivde araştırma yaparken blog yazısında kısaca bahsedilen şu cümlenin önemini […]

Comments are closed.