Yazan: Mehmet Berksan
Netflix’in Kulüp adlı yeni dizisi, birinci bölümün başındaki Galata Kulesi canlandırması ile takdiri hak ediyor. Görüleceği üzere kulenin üstü günümüzdeki gibi değil; üstünde kademeli teraslar var. Gelin, kulenin tepesi eskiden nasıldı, zamanla nasıl değişti kısaca bakalım.
Kulenin tepesinde eskiden beri hep sivri külah vardı. Bu külah yangınlarda defalarca yanmış, şiddetli fırtınalarda sürekli hasar görmüştü ama her seferinde benzer şekilde yenileniyor veya tamir ediliyordu.
1862 yılında ise bir yenileme sırasında külah yerine kademeli teraslar yapıldı. Bunun iki sebebi vardı.
Birincisi: Külah fırtına ve yangınlara karşı dayanıksızdı.
İkinci sebebiyse 18. yüzyıldan beri yangın gözetlemesi yapılan kuleden rahat gözlem yapmak ve yangınları şehre ilan etmek için birçok terasa ihtiyaç vardı. Bu da külahın kaldırılmasını gerektiriyordu.
Aşağıdaki iki fotoğraftan bu değişimi izlemek mümkün. Soldaki külahlı fotoğrafı James Robertson 1853’te çekmiş. Sağda ise 1862’de Francis Bedford’ın çektiği fotoğrafta kademeli terasları görüyoruz. Üstelik bu sağdaki fotoğraf tam da terasların eklendiği tadilat sırasında çekilmiş!
Peki kule günümüzdeki görünümüne ne zaman kavuştu? Cevap: 1964-1967 restorasyonu sırasında. Bu durumda, kulenin üstünde külah yerine kademeli terasların olduğu dönem 102 yıl sürmüştür (1862-1964).
Meraklısına ek: Beyazıt Yangın Kulesi de aslında ilk yapıldığında külahlı idi. Onun üst kısmı da sonradan, yangın gözetlemesini ve duyurusunu kolaylaştırmak için kademeli teraslara dönüştürülmüştür.
Çok bilinmez ama İstanbul Üniversitesi bahçesinde bulunan Serasker Kulesi de 1828’de ilk yapıldığında külahlıydı. 1849’da fırtınada külah büyük zarar görünce değiştirildi ve 1851’de bugünkü halini aldı.
Kaynak
İstanbul Yangın Kuleleri ve Çığırtkanları, Abdurrahman Kılıç Yem, 2019.
[…] Ayrıntılar gerçekten nefis: Hala ‘‘Şişli-Beyazıt’’ işareti taşıyan tarihi tramvay, Hristo Peruka ve benzeri dükkan isimleri, Çıplak Ayaklı Kontes ve Cennetin Doğusu gibi o dönemde gerçekten gösterime girmiş filmlerin afişleri… Hatta dizi Galata Kulesi’ni, daha sonra restore edilmiş sivri külahlı haliyle değil de 1950’lerin ortasındaki kademeli teraslarıyla birlikte gösterince Twitter üzerinden mimarların övgüsünü aldı bile. […]