Türkiye’de bugün Yahudilerin artık yaşamadığı birçok yerde mezarlıkların bakımsız ve yıkık olduğu, cemaatsiz kalan sinagogların tahrip edildiği biliniyor. Bornova Yahudi mezarlığı ile ilgili benzer bir haber ve bir arkadaşlık hikayesi Avlaremoz‘a ulaştı.
Avlaremoz‘a ulaşan Karabük Üniversitesi Pediatrik Gastroenteroloji bölümünden Doç. Dr. Eylem Sevinç İsrail’de bulunduğu esnada tanıştığı Türkiyeli bir Yahudi’nin hikayesini paylaştı. 2018’de Tel Aviv Üniversitesi Dana Dwek Çocuk Hastanesi’nde gözlemci olarak 3 ay görev yapan Sevinç bu süre zarfında Petah Tikva’daki Recanati ihtiyarlar yurdunda kalmış. Kendisi şöyle anlatıyor:
‘Mezarlığın hali içler acısı haldeydi‘
Dr. Eylem Sevinç ve İzmirli Leyla Houteli
“[Orada] kaldığım sürede Leyla Houteli isimli çok zeki Türkiye’yi çok seven İzmirli 70 küsür yaşlarında bir hanımefendi orda kaldığım zamanda bana çok yardımcı oldu. Türkiye’ye dönerken benden Bornova’daki Yahudi […] mezarlığını ziyaret etmemi istedi ve akrabalarının orda yattığını söyledi. Türkiye’ye döndüğüm zaman İzmir Bornova’daki mezarlığı ziyaret ettim ve fotoğraflarını ona gönderdim.
Ve aynı zamanda da çok üzüldüm. Mezarlığın hali içler acısı haldeydi. Tamam çevresi yüksek duvarlar ile çevriliydi ama ne bakım ne de görevli mevcuttu. Bu durumla ilgili belediyeye mesaj attım ama sonuca ulaşamadım.“
Paylaştığı fotoğraflar acil bakım ihtiyacını gözler önüne seriyor:
Bornova Yahudi Mezarlığı’nda taşlar dağınık ve tahrip edilmiş halde
Mezar Taşları Çalınmış veya Kırılmış
İzmirli yerel bir yayın olan İlkses Gazetesi’nin Temmuz 2019 tarihli bir haberine göre “Doğadan çok insanların saldırısından yorgun düşmüş bir biçimde bekleyen Bornova Musevi Mezarlığı için acil çözüm talep ediliyor.” Haber ayrıca mezarlığın bu kasabada Yahudilerinden “kalan tek belirgin hatıra olup korunmayı bekliyor” olduğunu söylüyor. Geçen 2 yılda ne ilçe ne de büyükşehir belediyesi bir harekette bulundu.
1881 yılında Sidi Ailesi tarafından bir aile mezarlığı olarak tesis edilen alan zamanla genişledi ancak kentteki Yahudi nüfusun ayrılmasıyla beraber mezarlık tahrip edilmeye başladı. Bugün duvarlarla çevrili olmasına rağmen mezar taşlarının çoğu kırılmış veya çalınmış halde.
“Sorumluluk biz ait ama mülkiyeti değil“
Bunun üzerine Dr. Sevinç İstanbul Yahudi toplumundan Moris Levi’ye ulaşmış. Avlaremoz‘a konuşan Moris Levi’ye göre Bornova Yahudi mezarlığı tamamen İzmir Yahudi toplumunun alanına giriyor ve buranın”ne hukuken ne de fiilen [İstanbul toplumunun] tasarrufunda olmadığını [ancak] tabii ki birbirleriyle görüşüp ve destek verdiklerini” söylüyor.
İzmir Yahudi toplumundan (yakın zamanda kaybettiğimiz) Sami Azar ise bir süre önce verdiği röportajda mezarlık arsasının sadece bir kısmının Yahudi toplumunun elinde olduğunu söylemişti. Bornova’dan ayrılırken mezarlığı oluşturan farklı bölümler sahipleri tarafından “nam-ı müstear güvenilir” kişilere bırakılmış. Azar’a göre bu tapuları inceleyen İzmir Yahudi toplumu mezarlığın mülkiyetini edinmek için açtığı davaların neticelenmesini bekliyor.
Bu süre zarfında mezarlığın haliyle ilgili Sami Azar şöyle demişti: “sorumluluk bize ait ama mülkiyeti değil.” Ancak asgari korunma ve bakımın sağlanması için İzmir toplumunun Kabarim derneği belediye ile çalışıyor. Yapılan duvarlar da bu ilişkinin bir sonucu.
Tüm Mezarlıklara Bakacak Bütçe Yok
Bornova Yahudi mezarlığının muhtaç olduğu ciddi bakım için mülkiyetle ilgili davaların sonuçlanması beklenecek. Bu sırada duvarların daha fazla tahribatı engellemesi umuluyor. Ülke genelinde cemaatsiz kalan Yahudi mezarlıklarının durumunu Moris Levi şöyle özetliyor: “Sürekli bize ‘niye bunlara bakmıyorsunuz?’ mesajları geliyor. Ne insan kaynağımız ne de bütçelerimiz buna yetmez.”
Türkiye’de bugün Yahudilerin artık yaşamadığı birçok yerde mezarlıkların bakımsız ve yıkık olduğu, cemaatsiz kalan sinagogların tahrip edildiği biliniyor. Bornova Yahudi mezarlığı ile ilgili benzer bir haber ve bir arkadaşlık hikayesi Avlaremoz‘a ulaştı.
Avlaremoz‘a ulaşan Karabük Üniversitesi Pediatrik Gastroenteroloji bölümünden Doç. Dr. Eylem Sevinç İsrail’de bulunduğu esnada tanıştığı Türkiyeli bir Yahudi’nin hikayesini paylaştı. 2018’de Tel Aviv Üniversitesi Dana Dwek Çocuk Hastanesi’nde gözlemci olarak 3 ay görev yapan Sevinç bu süre zarfında Petah Tikva’daki Recanati ihtiyarlar yurdunda kalmış. Kendisi şöyle anlatıyor:
‘Mezarlığın hali içler acısı haldeydi‘
“[Orada] kaldığım sürede Leyla Houteli isimli çok zeki Türkiye’yi çok seven İzmirli 70 küsür yaşlarında bir hanımefendi orda kaldığım zamanda bana çok yardımcı oldu. Türkiye’ye dönerken benden Bornova’daki Yahudi […] mezarlığını ziyaret etmemi istedi ve akrabalarının orda yattığını söyledi. Türkiye’ye döndüğüm zaman İzmir Bornova’daki mezarlığı ziyaret ettim ve fotoğraflarını ona gönderdim.
Ve aynı zamanda da çok üzüldüm. Mezarlığın hali içler acısı haldeydi. Tamam çevresi yüksek duvarlar ile çevriliydi ama ne bakım ne de görevli mevcuttu. Bu durumla ilgili belediyeye mesaj attım ama sonuca ulaşamadım.“
Paylaştığı fotoğraflar acil bakım ihtiyacını gözler önüne seriyor:
Mezar Taşları Çalınmış veya Kırılmış
İzmirli yerel bir yayın olan İlkses Gazetesi’nin Temmuz 2019 tarihli bir haberine göre “Doğadan çok insanların saldırısından yorgun düşmüş bir biçimde bekleyen Bornova Musevi Mezarlığı için acil çözüm talep ediliyor.” Haber ayrıca mezarlığın bu kasabada Yahudilerinden “kalan tek belirgin hatıra olup korunmayı bekliyor” olduğunu söylüyor. Geçen 2 yılda ne ilçe ne de büyükşehir belediyesi bir harekette bulundu.
1881 yılında Sidi Ailesi tarafından bir aile mezarlığı olarak tesis edilen alan zamanla genişledi ancak kentteki Yahudi nüfusun ayrılmasıyla beraber mezarlık tahrip edilmeye başladı. Bugün duvarlarla çevrili olmasına rağmen mezar taşlarının çoğu kırılmış veya çalınmış halde.
“Sorumluluk biz ait ama mülkiyeti değil“
Bunun üzerine Dr. Sevinç İstanbul Yahudi toplumundan Moris Levi’ye ulaşmış. Avlaremoz‘a konuşan Moris Levi’ye göre Bornova Yahudi mezarlığı tamamen İzmir Yahudi toplumunun alanına giriyor ve buranın”ne hukuken ne de fiilen [İstanbul toplumunun] tasarrufunda olmadığını [ancak] tabii ki birbirleriyle görüşüp ve destek verdiklerini” söylüyor.
İzmir Yahudi toplumundan (yakın zamanda kaybettiğimiz) Sami Azar ise bir süre önce verdiği röportajda mezarlık arsasının sadece bir kısmının Yahudi toplumunun elinde olduğunu söylemişti. Bornova’dan ayrılırken mezarlığı oluşturan farklı bölümler sahipleri tarafından “nam-ı müstear güvenilir” kişilere bırakılmış. Azar’a göre bu tapuları inceleyen İzmir Yahudi toplumu mezarlığın mülkiyetini edinmek için açtığı davaların neticelenmesini bekliyor.
Bu süre zarfında mezarlığın haliyle ilgili Sami Azar şöyle demişti: “sorumluluk bize ait ama mülkiyeti değil.” Ancak asgari korunma ve bakımın sağlanması için İzmir toplumunun Kabarim derneği belediye ile çalışıyor. Yapılan duvarlar da bu ilişkinin bir sonucu.
Tüm Mezarlıklara Bakacak Bütçe Yok
Bornova Yahudi mezarlığının muhtaç olduğu ciddi bakım için mülkiyetle ilgili davaların sonuçlanması beklenecek. Bu sırada duvarların daha fazla tahribatı engellemesi umuluyor. Ülke genelinde cemaatsiz kalan Yahudi mezarlıklarının durumunu Moris Levi şöyle özetliyor: “Sürekli bize ‘niye bunlara bakmıyorsunuz?’ mesajları geliyor. Ne insan kaynağımız ne de bütçelerimiz buna yetmez.”
Paylaş: