Arşiv Avlaremoz Dosya Haberler Kültür Sanat

“Şoa’dan Sonra” ne oldu? – Serdar Korucu

Sonra… 6 milyon Yahudi’nin dünyanın gözü önünde katledilmesinden sonra… Holokost sürecinde hayatta kalan Avrupa Yahudileri’nin yaşam mücadelelerini anlatan “Après la Shoah” / “Şoa’dan Sonra” sergisi Paris’te “Mémorial de la Shoah”ta…

affiche_shoah_fr

1944 ve 1945’te Avrupa’nın Nazi işgalinden kurtulması kıtaya umut getirdi. Herkes hayatın eskisi gibi olamayacağının farkındaydı. Bazıları içinse imkansızdı. Avrupalı Yahudiler için…

Naziler yenilse, Avrupa’da yeni bir dönem başlasa da soykırımın izleri çok ağırdı. Nazi Almanyası’nın toplama kamplarına İngiltere, ABD ve Sovyet Birlikleri’nin girmesi ardından dünya katliamın kanıtları ile karşılaşıyordu. Cesetler, kemikler, yakılmış insanlardan kalan küller… Bu ortamda hayatta kalmayı başarmış, açlık ve hastalıklarla boğuşan binlerce Yahudi içinse yeni bir mücadele başlıyordu: Holokost’tan sonra ne yapacaklardı?

Çoğunun arkasında hiçbir şey kalmamıştı. Ülkelerini yitirmişlerdi. Evsizlerdi. İşsizlerdi. Daha da önemlisi yakınları, aileleri yoktu. “Normal hayat”a dönmek için desteğe ihtiyaçları vardı.

liberation
ABD ordusu Dachau Kampı’na girdikten sonra. Almanya, 7 Mayıs 1945.

Sayıları az değildi. Nazilerin doğrudan ya da dolaylı olarak kontrol ettikleri topraklarda 1939 öncesinde yaşayan 10 milyonluk Yahudi nüfusun 6 milyonu yok edilirken, yaklaşık 4 milyonu Holokost’un izlerinin taze olduğu Avrupa’da yeniden hayata tutunmanın yollarını bulmak zorundaydı.

bras
İki kadın: Soldaki Fernande Goetschel, sağdaki Charlotte Zucker. 1945. Mémorial de la Shoah/coll. Marianne Levy

Holokost’tan sonra Yahudiler için Avrupa’nın büyük bölümü hala güvenli değildi. Antisemitizm çok güçlüydü. Fransa Yahudileri vatanlarına dönebilse de, bazı ülkelerde ölüm tehlikesi ve pogromlar devam ediyordu. Özellikle de Polonya’da… Bunlardan en büyüğü 1946 yılında Kielce şehrinde meydana geliyor, en az 42 Yahudi’nin öldürmesi ile sonuçlanıyordu.

dps_juifs
Göçe zorlanan Yahudiler Buchenwald toplama kampındaki anmada. Almanya, 1946. U.S. Holocaust Memorial Museum.

Yahudilerin bir başka ülkeye göç olanağı da düşüktü. Sınırlar Yahudilere çok zor açılıyordu. Bu nedenle Holokost’tan kurtulanlar, göç etmeye zorlanmış insanlar için oluşturulan kamplara yerleştiriliyordu.

redaction_enfants
Place des Vosges’te çocuklar tarafından yapılan çizimler

Fransa’nın başkenti Paris’teki “Memorial de la Shoah”ta 27 Ocak’ta başlayan “Après la Shoah” / “Şoa’dan Sonra” sergisi bu dönemi, 1944 ile 1947 arasını ele alıyor. Müzenin ifadesiyle “Sovyetler Birliği’nin Nazi toplama kamplarına ilk girişinden, Avrupalı Yahudilerin kaderlerini yeniden ellerine alabileceklerini görmelerine” kadar…

etoile
83 yaşındaki Amsterdamlı Simon Trampetter’ın ceketinden sarı yıldızı arkadaşı, 84 yaşındaki Belçikalı Joseph Keller çıkartıyor. Hollanda, 27 Ocak 1945. United States Holocaust Memorial Museum

Yaklaşık 250 fotoğraf, film, doküman ve Holokost’tan kurtulanlara ait eşyanın yer aldığı sergi 30 Ekim’e kadar açık. Soykırım sonrası hayatta kalanlar ve mülteci durumuna düşenlerin hayatlarını anlamak için…