Sefarad Yahudilerin dili Ladino’yu canlı tutma hareketinin öncülerinden gazeteci Moşe Şaul vefat etti.
1979’da kurduğu ve 37 yıl boyunca editörlüğünü yaptığı Aki Yerushalayim (Burası Yeruşalayim) dergisi Ladino yayıncılığın en zayıf anlarından birinde Sefarad diline yeni bir nefes getirmişti. Ancak Şaul’un Ladino’ya olan hizmetleri bununla sınırlı değildi.
Kol Israel’de çalışırken Moşe Şaul
1929’da İzmir Karataş’ta, La Montanya olarak bilinen mahallede doğdu ve büyüdü. 1949 yılında İsrail’e göç etti ve 1954’te İbrani Üniversitesi’nde Sosyoloji ve Siyaset alanlarında eğitimine başladı. Üniversitede bir gün Kol İsrael (İsrail’in Sesi) radyosunun Ladino sunucu arandığına dair bir ilan görmesiyle Şaul Ladino basın yayın hayatına atılmış oldu. Beraber çalışacağı editör ise Manisalı şarkıcı ve müzik araştırmacısı (ve şarkıcı Yasmin Levy’nin babası) İzak Levy’di. Levy’nin vefatından sonra Ladino programların yönetimini Şaul devraldı. Bu görevde Levy’nin daha önce başladığı Ladino şarkıları kayıt alma projesini sürdürdü.
Birçok dergi ve gazetede yazıları yayınlanan Moşe Şaul’un en kalıcı etkilerinden biri Ladino’nun yazı sistemine getirmeye yardım ettiği standardizasyondu. 1930lara, bazı yerlerde 40lara kadar Ladino İbrani Raşi harfleriyle, kendine özgü bir yazım stiliyle baskıya giriyordu. Ancak Ladino Latin harfleriyle yazılmaya başladıkça şehirden şehire, gazeteden gazeteye, hatta aynı gazete içinde yazardan yazara transliterasyon farkları ortaya çıktı. Türkiye’de Ladino gazeteler ç harfini kullanırken Fransa’da yazanlar aynı sesi tch ile ifade ediyordu. Aki Yeruşayalim dergisi için geliştirdiği Ladino yazı sistemi 1990larda herkes tarafından kabul gördü ve bugün Aki Yeruşalayim stili dilin ortak ortografisidir.
Aki Yerushalayim ortografi sistemi
Şaul, 1997’deki kuruluşundan 2015’e kadar İsrail’deki La Autoridad Nasionala del Ladino (Ladino Milli Otoritesi) adlı kurumun başkan yardımcısıydı.
Pandemiyle beraber Ladino’ya artan ilgiden sonra başlayan girişimlerden biri Aki Yeruşalayim’in yeniden, daha genç bir kadro ile yayın hayatına dönmesiydi. Bir başka girişim ise her pazar yapılan Enkontros de Alhad (Pazar Buluşmaları) adlı sohbet programı. Bu alandaki öne çıkan liderlerden biri olan Şaul enkontro’nun ilk konuğuydu. Kendisini ağırlayan ev sahibi ise kendisi de İzmirli olan Raşel Amado Bortnick.
Moşe Şaul mos desho la buena vida, ke su alma repoze en ganeden.
Sefarad Yahudilerin dili Ladino’yu canlı tutma hareketinin öncülerinden gazeteci Moşe Şaul vefat etti.
1979’da kurduğu ve 37 yıl boyunca editörlüğünü yaptığı Aki Yerushalayim (Burası Yeruşalayim) dergisi Ladino yayıncılığın en zayıf anlarından birinde Sefarad diline yeni bir nefes getirmişti. Ancak Şaul’un Ladino’ya olan hizmetleri bununla sınırlı değildi.
1929’da İzmir Karataş’ta, La Montanya olarak bilinen mahallede doğdu ve büyüdü. 1949 yılında İsrail’e göç etti ve 1954’te İbrani Üniversitesi’nde Sosyoloji ve Siyaset alanlarında eğitimine başladı. Üniversitede bir gün Kol İsrael (İsrail’in Sesi) radyosunun Ladino sunucu arandığına dair bir ilan görmesiyle Şaul Ladino basın yayın hayatına atılmış oldu. Beraber çalışacağı editör ise Manisalı şarkıcı ve müzik araştırmacısı (ve şarkıcı Yasmin Levy’nin babası) İzak Levy’di. Levy’nin vefatından sonra Ladino programların yönetimini Şaul devraldı. Bu görevde Levy’nin daha önce başladığı Ladino şarkıları kayıt alma projesini sürdürdü.
Birçok dergi ve gazetede yazıları yayınlanan Moşe Şaul’un en kalıcı etkilerinden biri Ladino’nun yazı sistemine getirmeye yardım ettiği standardizasyondu. 1930lara, bazı yerlerde 40lara kadar Ladino İbrani Raşi harfleriyle, kendine özgü bir yazım stiliyle baskıya giriyordu. Ancak Ladino Latin harfleriyle yazılmaya başladıkça şehirden şehire, gazeteden gazeteye, hatta aynı gazete içinde yazardan yazara transliterasyon farkları ortaya çıktı. Türkiye’de Ladino gazeteler ç harfini kullanırken Fransa’da yazanlar aynı sesi tch ile ifade ediyordu. Aki Yeruşayalim dergisi için geliştirdiği Ladino yazı sistemi 1990larda herkes tarafından kabul gördü ve bugün Aki Yeruşalayim stili dilin ortak ortografisidir.
Şaul, 1997’deki kuruluşundan 2015’e kadar İsrail’deki La Autoridad Nasionala del Ladino (Ladino Milli Otoritesi) adlı kurumun başkan yardımcısıydı.
Pandemiyle beraber Ladino’ya artan ilgiden sonra başlayan girişimlerden biri Aki Yeruşalayim’in yeniden, daha genç bir kadro ile yayın hayatına dönmesiydi. Bir başka girişim ise her pazar yapılan Enkontros de Alhad (Pazar Buluşmaları) adlı sohbet programı. Bu alandaki öne çıkan liderlerden biri olan Şaul enkontro’nun ilk konuğuydu. Kendisini ağırlayan ev sahibi ise kendisi de İzmirli olan Raşel Amado Bortnick.
Moşe Şaul mos desho la buena vida, ke su alma repoze en ganeden.
Paylaş: