Arşiv

Çanakkale Yahudilerini Anlatan Kitap Yok Satıyor

Her yıl Çanakkale’ye gelerek dini tören yapan Çanakkale Yahudileri, bu yıl bir sürprizle karşılaştılar. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Mithat Atabay yaklaşık sekiz yıldır yaptığı araştırmalar sonucu kaleme aldığı “Çanakkale’de Kapı Komşumuz Yahudiler” adlı kitabı, Yahudilerin 1492’de Çanakkale’ye gelişlerinden günümüze kadar 530 yılda yaşanan olayları ele alıyor. Kitap 15 farklı bölümden oluşmakta ve büyük boy toplam 460 sayfadan oluşuyor.

Kaynak: Aynalı Pazar

Her yıl Çanakkale’ye gelerek dini tören yapan Çanakkale Yahudileri, bu yıl bir sürprizle karşılaştılar. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Mithat Atabay yaklaşık sekiz yıldır yaptığı araştırmalar sonucu kaleme aldığı “Çanakkale’de Kapı Komşumuz Yahudiler” adlı kitabı, Yahudilerin 1492’de Çanakkale’ye gelişlerinden günümüze kadar 530 yılda yaşanan olayları ele alıyor. Kitap 15 farklı bölümden oluşmakta ve büyük boy toplam 460 sayfadan oluşuyor.

Yazdığı kitapla ilgili olarak Dr. Mithat Atabay; “Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u ele geçirdikten sonra İstanbul’un güvenliği için Çanakkale Boğazı’nda iki kale yaptırmış ve bu kaleler, buradaki yerleşime de zemin hazırlamışlardı. Boğazdaki kalelerin yapımından otuz yıl sonra önce İspanya’da, daha sonra Portekiz ve İtalya’da yaşayan Yahudiler göçe mecbur bırakılmışlar ve Osmanlı da bu Yahudileri kabul ederek topraklarında iskân edilmelerine ve korunmalarına müsaade etmişti. İspanya’dan göç ettirilen ve Osmanlı tarafından kabul edilen Yahudilerden küçük bir grup Çanakkale Boğazı’nın Anadolu tarafında bulunan kaleye yaklaşık üç kilometrelik bir uzaklıkta iskân edilmişler, kale etrafında yerleşim başlayıp kasabaya dönüştüğünde Yahudiler de burada yaşamlarına devam etmişlerdi. Onbeş haneden oluşan Yahudi topluluğu Çanakkale kasabasının tarihi ile bu nedenle özdeşleşmiştir. Benzer şekilde Gelibolu’ya da yine İspanya’dan yirmi hane Yahudi yerleşmiş ve onlar da burada yaşamlarını devam ettirmişlerdi  

Çanakkale’de yaşayan Yahudiler, Cumhuriyet ilan edildi 1923 yılında kasaba nüfusunun % 21’ni teşkil ediyorlardı. Çanakkale kasabası bir taraftan yurtdışından gelen göçmenlerin iskân edilmesi, diğer taraftan çeşitli sebeplerle kasabada yaşayan Yahudilerin göç etmesi ile hem sayıları hem de genel nüfus içerisindeki oranları azaldı. Yahudiler, 1970’lerin ortalarına kadar Çanakkale’nin sosyal, kültürel, toplumsal, ekonomik ve siyasal hayatında önemli bir yer tuttular.

Çanakkale Yahudileri, Çanakkale’de yaşayan diğer insanlarla daima iyi ilişkiler içerisinde bulundular ve “Kapı komşusu” olarak birlikte Çanakkale’nin kaderini paylaştılar.

Çanakkale’de Kapı Komşumuz Yahudiler” adını taşıyan çalışmaya 2014 yılında başladım. Bu tür çalışmalar genellikle Türkiye’de “sözlü tarihe” dayalı yapılırken, yaptığım çalışma tamamen belge, çeşitli arşiv kaynakları, istatistiksel veriler, araştırma ve inceleme eserler, hatıralar, görsel malzemeler ve süreli yayınlara başvurularak gerçekleştirilmiştir.”dedi.

Dr. Atabay, “Çanakkale’nin çok değerli Belediye Başkanı Sayın Ülgür Gökhan şehre ait çalışmalarımla her zaman yakından ilgilenmiş ve desteklemiştir. Bu da bana yeni çalışmalar için ilham kaynağı ve çalışma azmi vermiştir. Hem kitabın okuyucu ile buluşmasına hem de her türlü desteklerinden dolayı kendisine sonsuz teşekkürlerimi sunarım.  Kitabın basımını gerçekleştiren Paradigma Akademi Yayınevi’ne, bir imza günü düzenleyerek kitabın Çanakkaleli Yahudi vatandaşları ve dostları ile buluşmasını sağlayan Mekor Hayim Sinagogu Vakfı yetkililerine ve özellikle Selim Varon’a minnettarım” dedi.

Kitap, hem Çanakkale hem de Türkiye’de yaşayan ve yaşamış olan Yahudilerin tarihine, kültürüne, toplumsal yaşamına ışık tutacak belge ve bilgilerden oluşmaktadır.   Kitabın yayınlanmasından sonra özellikle Amerika Birleşik Devletleri, İsrail, İngiltere ve İstanbul’da yaşayan Yahudiler kitaba büyük ilgi gösterdiler. Çanakkale halkı da geçmişte birlikte yaşadıkları ve hep iyi şekilde yad ettikleri Yahudiler hakkında böyle bir eserin yayınlanmasından büyük memnuniyet duyduklarını dile getiriyorlar.  Ayrıca kitap, bu hafta ulusal bir televizyon kanalı tarafından da tanıtıldı.

Çanakkale’de Kapı Komşumuz Yahudiler”  adlı eser aynı zamanda Çanakkale kent tarihi açısından da bir başvuru eseri niteliğinde…