Gözlem’den çıkan Birinci Juderia1 – İzmir’in Eski Yahudi Mahallesi adlı yeni kitabında Dr. Siren Bora İzmir’in Yahudi mahallesinin 430 yıllık hikayesini anlatıyor.
İzmir Yahudileri Serisi
İzmir Yahudi toplumu, gerek Tire, Ankara, İstanbul, Selanik, Tsafet, Manisa gibi muhtelif Osmanlı kentlerinden, gerekse İber Yarımadası, İtalya, Fransa, Orta Avrupa ve Rusya’dan değişik zaman dilimlerinde gelen Yahudi göçmenlerce kurulmuştur. Romanyot, Mizrahi, Sefarad ve Aşkenaz kültürlerinin özümsendiği ve zamanla Sefaradlaşan bir topluluktur.
‘İzmir Musevi Cemaati Vakfı’nın amaçları içinde topluma ait Yahudi mirasın korunması, tanıtılması ve yaşatılması çok önemli bir yer tutmaktadır. Bu amaçla Vakıf, bir dizi kitap yayınlamaya karar vermiştir. Bu kitaplar dizisi içinde İzmir Yahudi toplumunun geçmişi, yarattığı kültür mirası, bugünü ve geleceği üzerinde düşünceler, çalışmalar bulunması en büyük arzudur.
“Birinci Juderia” başlığı altında bu eser, dizinin ilk kitabı olarak Dr. Siren Bora’nın değerli çalışmaları ile vücut bulmuştur. İzmir’deki ilk Yahudi yerleşim yerlerini, mahalle ve sokaklarını, yaşamlarını anlatmaktadır.
Bir Canlı Olarak Mahalle
Kitabın arka kapağındaki tanım şöyle:
Mahalleyi, yaşayan canlı bir organizma olarak imgeleyin. Barındırdığı hanelerin, okulların, ibadethanelerin, hastanelerin ve dükkânların organları; yapılar arasındaki iletişim ve ilişkinin atar damarları; caddelerin ve sokakların kolları ve bacakları olduğunu düşünün. Gelişmeye meyilli bu organizmayı hayatta tutan yegâne varlık, insandır. Çünkü onun nefes almasını sağlayan, ona can veren, kan veren ve hareket kabiliyeti kazandıran insanoğlunun faaliyetleridir. Öte yandan insan da barındığı mahalle ve mahallesindeki yuva vasıtasıyla hayata tutunur. O yuva onun barınağıdır. Toprağa kök saldığı yerdir. Onun vasıtasıyla, toprakla bütünleşir, aidiyet kazanır. Bu yüzden, barınak değerlidir. Sahip çıkılır, korunur, kollanır. Sonuç olarak, bu kitapta anlatılan öykü ne bir kentin idari biriminin ne de o idari birimde yaşayan topluluğun öyküsü olmaktan ibarettir.
Bu kitap, insanıyla kaynaşıp hemhal olmuş, özdeşleşerek tek bir nesnel varlık haline gelmiş bir yuvanın öyküsüdür. İzmir’in en eski yerleşiklerinden biri olan İzmir Yahudi Cemaati’nin eski mahallesi, Birinci Juderia’nin 430 yıllık biyografisidir.
Dr. Siren Bora Kimdir?
1962 yılında İzmir’de doğan Siren Bora, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nden 1983 yılında mezun oldu. 1985-1988 yılları arasında Ege Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü’nde öğretim görevlisi olarak çalıştı. 1990-1993 yılları arasında burslu olarak gittiği Kudüs İbrani Üniversitesi’nde, üniversite tarafından verilen İbranice derslerine devam etti. 1993 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü’nde İzmir Yahudileri Tarihi üzerine doktora derecesini aldı. Şu anda İzmir ve çevresindeki Yahudi topluluklarının tarihi üzerine araştırmalar yapmakta ve akademik makaleler ve kitaplar yayınlamaktadır.
İzmirli olan Siren Bora Daha önce Tire Yahudilerinin uzun geçmişi, Bergama Yahudilerinin mezarlığı ve Bodrum Yahudi mezarlığı üzerine çalışmıştı. Ege’de Yahudiler üzerine farklı işleriyle Bora bölgenin önde gelen uzmanlarından. İzmir Yahudilerinin Tarihi (1908-1923), Karataş Hastanesi ve Çevresinde Yahudi İzleri, Hahambaşı Hayim Palaçi (1788-1868) ve İzmir Yahudileri ve Anadolu Yahudileri – Ege’de Yahudilerin İzleri dahil olmak üzere birçok kitabı yayınlandı.
1 Türkçe’ye bazen Yahudilik olarak çevirilen Juderia Ladino’da Yahudi mahallesi anlamında kullanılıyor. Bursa’nın bugün Sakarya Caddesi denilen bölgesi de uzun süre Yahudilik olarak anılırdı.
Gözlem’den çıkan Birinci Juderia1 – İzmir’in Eski Yahudi Mahallesi adlı yeni kitabında Dr. Siren Bora İzmir’in Yahudi mahallesinin 430 yıllık hikayesini anlatıyor.
İzmir Yahudileri Serisi
İzmir Yahudi toplumu, gerek Tire, Ankara, İstanbul, Selanik, Tsafet, Manisa gibi muhtelif Osmanlı kentlerinden, gerekse İber Yarımadası, İtalya, Fransa, Orta Avrupa ve Rusya’dan değişik zaman dilimlerinde gelen Yahudi göçmenlerce kurulmuştur. Romanyot, Mizrahi, Sefarad ve Aşkenaz kültürlerinin özümsendiği ve zamanla Sefaradlaşan bir topluluktur.
‘İzmir Musevi Cemaati Vakfı’nın amaçları içinde topluma ait Yahudi mirasın korunması, tanıtılması ve yaşatılması çok önemli bir yer tutmaktadır. Bu amaçla Vakıf, bir dizi kitap yayınlamaya karar vermiştir. Bu kitaplar dizisi içinde İzmir Yahudi toplumunun geçmişi, yarattığı kültür mirası, bugünü ve geleceği üzerinde düşünceler, çalışmalar bulunması en büyük arzudur.
“Birinci Juderia” başlığı altında bu eser, dizinin ilk kitabı olarak Dr. Siren Bora’nın değerli çalışmaları ile vücut bulmuştur. İzmir’deki ilk Yahudi yerleşim yerlerini, mahalle ve sokaklarını, yaşamlarını anlatmaktadır.
Bir Canlı Olarak Mahalle
Kitabın arka kapağındaki tanım şöyle:
Mahalleyi, yaşayan canlı bir organizma olarak imgeleyin. Barındırdığı hanelerin, okulların, ibadethanelerin, hastanelerin ve dükkânların organları; yapılar arasındaki iletişim ve ilişkinin atar damarları; caddelerin ve sokakların kolları ve bacakları olduğunu düşünün. Gelişmeye meyilli bu organizmayı hayatta tutan yegâne varlık, insandır. Çünkü onun nefes almasını sağlayan, ona can veren, kan veren ve hareket kabiliyeti kazandıran insanoğlunun faaliyetleridir. Öte yandan insan da barındığı mahalle ve mahallesindeki yuva vasıtasıyla hayata tutunur. O yuva onun barınağıdır. Toprağa kök saldığı yerdir. Onun vasıtasıyla, toprakla bütünleşir, aidiyet kazanır. Bu yüzden, barınak değerlidir. Sahip çıkılır, korunur, kollanır. Sonuç olarak, bu kitapta anlatılan öykü ne bir kentin idari biriminin ne de o idari birimde yaşayan topluluğun öyküsü olmaktan ibarettir.
Bu kitap, insanıyla kaynaşıp hemhal olmuş, özdeşleşerek tek bir nesnel varlık haline gelmiş bir yuvanın öyküsüdür. İzmir’in en eski yerleşiklerinden biri olan İzmir Yahudi Cemaati’nin eski mahallesi, Birinci Juderia’nin 430 yıllık biyografisidir.
Dr. Siren Bora Kimdir?
1962 yılında İzmir’de doğan Siren Bora, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nden 1983 yılında mezun oldu. 1985-1988 yılları arasında Ege Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü’nde öğretim görevlisi olarak çalıştı. 1990-1993 yılları arasında burslu olarak gittiği Kudüs İbrani Üniversitesi’nde, üniversite tarafından verilen İbranice derslerine devam etti. 1993 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü’nde İzmir Yahudileri Tarihi üzerine doktora derecesini aldı. Şu anda İzmir ve çevresindeki Yahudi topluluklarının tarihi üzerine araştırmalar yapmakta ve akademik makaleler ve kitaplar yayınlamaktadır.
İzmirli olan Siren Bora Daha önce Tire Yahudilerinin uzun geçmişi, Bergama Yahudilerinin mezarlığı ve Bodrum Yahudi mezarlığı üzerine çalışmıştı. Ege’de Yahudiler üzerine farklı işleriyle Bora bölgenin önde gelen uzmanlarından. İzmir Yahudilerinin Tarihi (1908-1923), Karataş Hastanesi ve Çevresinde Yahudi İzleri, Hahambaşı Hayim Palaçi (1788-1868) ve İzmir Yahudileri ve Anadolu Yahudileri – Ege’de Yahudilerin İzleri dahil olmak üzere birçok kitabı yayınlandı.
1 Türkçe’ye bazen Yahudilik olarak çevirilen Juderia Ladino’da Yahudi mahallesi anlamında kullanılıyor. Bursa’nın bugün Sakarya Caddesi denilen bölgesi de uzun süre Yahudilik olarak anılırdı.
Paylaş: