6 Eylül 1986: Neve Şalom Terör Saldırısı

1986 Neve Şalom saldırısı Türkiye Yahudi toplumunda bir şok etkisi yaratmış, silinmeyen bir iz bırakmıştı.

6 Eylül 1986 bir Cumartesi sabahıydı. Şabat duası sırasında iki kişi Kuledibi’ndeki Neve Şalom Sinagogu’na girdi. Her şey çok hızlı oldu. İki saldırgan önce insanlara otomatik silahlarla ateş açtılar. Öldürdükleri masumların üzerine benzin döktüler ve el bombalarıyla intihar ettiler.

Gabi Şaul’un Korkunç Anları

Ölen 22 kişi vardı: 20’si Türkiyeli, 2’si mülteci olarak gelmiş İranlı Yahudilerdi. Öldürülenlerden Davit Behar sinagogun hahamıydı. Saldırıdan hayatta kalanların sayısı, Yahudi toplumunun sitesine göre beş, o dönemde yayınlanan New York Times haberine göre yediydi. Bunlardan biri olan Gabi Şaul yalnız 20 yaşındaydı. Saldırı sırasında tahta sandalye sırasının altına saklandı ve ölü taklidi yaptı. Katledilen babası yanında yerde yatıyordu. Kan içinde yatıyor ve hiç ses çıkarmamaya çalışıyordu. Teröristler benzinle ölüleri yakarken Şaul sessizliğini korudu. Başının yanında ölü babasının bacağı yanıyordu.

Bu korkunç olay Türkiye Yahudi toplumunda, dünya Yahudileri arasında ve tüm Türkiye’de şok etkisi yarattı. Katliam herkes tarafından kınandı. Uzun bir araştırma süreci başladı.

Olayın arkasından İstanbul’a gelen yabancı gazeteciler Yahudi liderlere Türkiye’deki durumlarını ve nasıl böyle bir şeyin gerçekleşebildiğini sordular. Yahudi liderler alışık oldukları Türkiye’nin toleransı retoriğinden başka bir cevap vermediler.

Sorumlular Hala Açıklanmadı

Hem resmi makamlar hem de Yahudi toplumu açıklamalarında saldırganların yabancı, Filistinli olduğunu belirttiler. Erken bir noktada saldırının Abu Nidal adlı terör grubunun hareketlerine benzediğine karar verildi. Neve Şalom Vakfı, sitesinde olayla ilgili sayfasında saldırıyla ilgili birkaç detay paylaşıyor. Bunlardan biri de sorumluların ‘yabancı uyruklu teröristler’ olduğu.

Bir yüksek rütbeli Türkiyeli yetkiliye göre bu saldırının sadece iki kişi tarafından yapılmış olması mümkün değildi. O dönem yayınlanan New York Times araştırması da bu fikre katılıyor. Farklı terör uzmanları saldırının arkasında Suriye, İran veya Libya bağlantıları olduğunu düşünüyor. Araştırmaya göre İsrailli uzmanlar Suriye’yi, Türkiye istihbaratı İran’ı, Türkiye polisi ise Libya’yı işaret ediyor. Bazı uzmanlar ise hepsinin olaya dahil olabileceğini söylüyor. Haber, Türkiye’nin bu üç ülkeyi de emin olmadan açıkça itham etmekten çekindiğini belirtiyor. İran ve Suriye komşuları, Libya ise derin ekonomik ilişkileri olan bir ülkeydi ve böyle bir itham ilişkileri ciddi olarak zedelerdi. Devlet uzun bir soruşturma yürütse de teröristlerin kimlikleri ve destekleyenler asla açıklanmadı.

Antisemit Ortam ve Refah Partisi

Türkiye’nin çok-partili döneminde Yahudileri anlattığı kitabında Rıfat Bali bu katliama Refah Partisi’nden gelen tepkileri de belirtiyor. Parti Genel Sekreti Ahmet Tekdal, Neve Şalom’a Tanrı’nın evi diyen Özal’dan Müslümanlardan özür dilemesini istiyor. RP milletvekili Yasin Hatiboğlu ise olayın bir ‘Siyonist provokasyon’ olduğunu iddia edip arkasında İsrail parmağı arıyor.

2003 yılında eşzamanlı olarak Şişli ve Neve Şalom’a yapılan saldırılar halk arasında bugün daha çok hatırlansa da 1986’daki kanlı terör saldırısı Yahudi toplumu için büyük bir travma olarak zihinlerde yaşamaya devam ediyor.

Kaynaklar

Bali, Rıfat. Model Citizens of the State: The Jews of Turkey during the Multi-Party Period. Lexington Books 2012, 267-268.

https://www.nevesalom.org/teror.html

https://www.salom.com.tr/haber-115737-6_eylul_1986_neve_salom_katliami.html

https://www.nytimes.com/1987/01/04/magazine/the-istanbul-synagogue-massacre.html