Makaleler Röportajlar Varlık Vergisi

HDP’li Çelik Yeni Vatandaşlık Yasası Teklifi Sunacak

Mayıs 2019’da HDP Mardin Milletvekili Tuma Çelik Türk Vatandaşlığı Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi‘ni TBMM’ye sundu. Çelik gerekçesinde “zorla göç ettirilmiş, nüfus mübadelesine tabi tutulmuş, zorla tehcir edilmiş ve sürgün edilerek vatandaşlığını kaybetmiş kişilerin ve belli bir dereceye kadarki yakınlarının Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına yeniden alınması amaçlanmıştır” dedi.

O zaman komisyonda tartışılmayan teklifin yeni bir versiyonu üzerinde çalışan Çelik Avlaremoz‘un sorularını yanıtladı.

Bu teklif fikrinin Süryani toplumunun deneyimden geldiğini söyleyen Çelik teklifin ortaya çıkışını şöyle özetledi:

Ben Süryani toplumunun içinden gelen birisiyim. Dolayısıyla Süryanilerin yaşadığı sorunları yakından bilen ve birebir yaşayan biriyim. 1915 sonrasında yaşananlardan ciddi bir Süryani nüfus yaşadığı topraklardan göç etmek zorunda kaldı.

Varlık Vergisi, Pogrom, Nasturi Sürgünü

1900’lerin başı Nasturi din adamlarıyla, Nasturi aileleri
Kaynak: Bianet

O dönem başlayan bu zorunlu göç dalgasına Çelik, “Varlık Vergisi, 6-7 Eylül, 60 ve 70li yıllardaki baskılar ve en son 90’larda yaşanan göçleri” de ekliyor. Bu yaygın olarak bilinen baskılara bir de 1924 Hakkari Sürgünü’nü ekliyor. “Hakkari’deki Doğu Süryanileri, çoğu kişinin Nasturi diye tanıdığı, sürgün edildi, büyük bölümü Irak ve bazen Suriye Habur bölgesine göç etmek zorunda kaldı.”

Bütün bu zorunlu göçlerin sonucunda Türkiye vatandaşlığı olmayan, hem komşu ülkelere hem de Batı’ya dağılan, azımsanmayacak bir Süryani nüfus oluşuyor. Çelik’e göre “Bütün bunlar Süryaniler içinde bir vatandaşlık talebi yaratıyor. Biz çalışmaya buradan başladık.

Teklifi yazdığı dönemde parti grubundan çekincesiz desteklenen ve TBMM’ye sunulan metinle ilgili diğer partilerle bir tartışma yapılmadı. Ancak bir sonraki teklifte bu değişebilir. Çelik ilk teklifin akıbeti için söyle dedi:

“Belki de iyi oldu. O gün ele alınmış olsaydı reddedilecekti, unutulup gidecekti. Teklifi verdikten sonra etrafımızda benzer sorunlar yaşayan ciddi bir nüfus gördük.”

Mübalede İle Vatandaşlık Kaybedenler De Dahil

Benzer sorunları dile getirenlerden en çok Meclis’te kendisini ve HDP grubunu ziyarete gelen RUMVADER (Rum Cemaat Vakıfları Destekleme Derneği) temsilcilerini belirtti. Mübalede dolayısıyla yarım milyondan fazla insanın zorla Yunanistan’a göç ettirildiğinin altını çizen Çelik, Türkiye’nin hala vatandaş olmak isteyen mübadillere bu kapıyı açmak gerektiğini söyledi. Bu, Yunanistan’ın mübadil politikasından bağımsız yapılabilir.

Antalya’dan göç ettirilen mübadiller Kaynak: https://twitter.com/kenancruz/status/1256341854645256198

Daha önce CHP’den Aykan Erdemir’in, sonra Sezgin Tanrıkulu’nun verdiği teklif gibi, Çelik’in tasarısı da belge listesini uzun tutarak kolaylık sağlamayı amaçlıyor. Bu noktada Çelik kendi hayatından şu örneği gösteriyor:

“Benim nüfus kağıdımdaki doğum tarihimle vaftiz tarihim tutmuyor – vaftizimden iki sene sonra sonra doğmuşum diyor. Doğru olan vaftiz, orada daha ayrıntılı bilgiler var. Bunların da ispat olarak kullanılması lazım. Zaten şu anda da mahkemeler yaş tashihi konularında kilise vaftiz belgeleri kabul ediliyor.”

Yine kapsayıcılığı arttırmak için Çelik’in teklifinde beşinci derece akrabalık aranıyor. Yani Türkiye’den göç etmek zorunda kalmış birinin torunun torunu veya daha yakın akrabası olmak yeterli. Aynı şekilde:

“Kapsayıcı olmak için Türkçe yeterliliği veya Müslüman olmak aranmayacak. Bu toprakların evladı, şu an Türkçe bilmiyor olması onun kabahati değil. “

‘Temel Amaç Geri Göç’

Yasanın ikamet zorunluluğu olmasa da Çelik “temel amaç geri göç” dedi. “Geri dönme isteğinin yeniden yaratılması, geri dönüş imkanların oluşması.”

Yasanın başarılı olması konusunda gerçekçi olan Çelik bugünki koşullarla bu teklifin geçmesi için gereken ortamın uyumlu olmadığını söyledi ve ekledi

“Ama biz ısrarcı olmak zorundayız. Bir ihtiyaç, bir talep var. Bunu birilerini gündeme getirmesi, üzerine çalışması ve nihayetinde sonuca erdirmesi gerekiyor. Biz üzerimize düşeni yapmak çabasındayız.”

Mübadele örneğinden bahsederken Çelik aslında zorunlu göçten etkilenenlerin halini ve yasa değişikliğinin gerekliliğini sade bir tavırla anlatıyor:

“İnsanların iradesine sorulmamış. Bir gün önlerine bir yol kurulmuş. Doğdukları topraklardan göç ettirilmiş, aşkları yarım kalmış, umutları kırılmış, bütün tarihleri yerle bir edilmiş. Bizim üzerimize düşen bu geçmişleri devam ettirmek isteyenlere o şansı vermek. Yaşarlar yaşamazlar onlara kalmış. Bizim yapmaya çalıştığımız bu.”