Mütekabiliyet Bahanesi ve 22 Senedir Sahibini Bekleyen Bir Taşınmaz – Betsy Penso

İoanis 22 Senedir Mirasçılık Belgesinin Düzenlenmesini Bekliyor

Bugün Resmi Gazete’de Türkiye vatandaşlığından çıkartılmış – özellikle azınlıklar olmak üzere – ve mütekabiliyet bahanesi ile mülkiyet hakkından mahrum bırakılan kişilerin haklarına ilişkin sevindirici bir kararın metni yayımlandı.

1986’da Vatandaşlıktan Çıkarıldı

İoanis Maditinos 1961 yılında İstanbul’da doğmuş. 1964 yılında kendi isteği ile Yunanistan vatandaşlığı almış ve o zaman yürürlükte olan Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 25. maddesi uyarınca, izin almaksızın başka ülke vatandaşlığına geçtiği için 1986 senesinde vatandaşlıktan çıkarılmış. İoanis Atina’da yaşıyor.

İoanis’in iki amcasının Frenike ve Tanaş Maditinos’un İoanis’ten başka yasal mirasçısı yok ve İstanbul Cihangir’de bir taşınmazı varmış. Frenike’nin 1978 ve Tanaş’ın 1996’deki ölümlerini müteakiben İoanis 1997 senesinden beri mirasçılık belgesi çıkarmak ve taşınmazı üzerine geçirmek için tam 22 senedir hukuk mücadelesi vermiş. Bu hukuk mücadelesi hala tam anlamıyla bitmemekle birlikte artık İoanis için ufak bir zaferle sonlanmış diyebiliriz.

1997’den Beri Mirasçılık Belgesinin Düzenlenmesini Talep Ediyor

Yerel mahkeme İoanis’in amcası Frenike’nin ölümü sebebiyle 1997 senesinde mirasçılık belgesi düzenlenmesi talebini kabul etmiş olsa da, bu düzenlemeden haberdar olan Hazine İoanis aleyhine belgesinin iptal edilmesi hususunda dava açmış ve belge İoanis’in Türk vatandaşlığını kaybetmiş olması sebebiyle Frenike’nin mirasçısının Hazine olduğu yönünde karar vererek, İoanis’in mirasçılık belgesini 1998 senesinde iptal etmiş.

İoanis’in 1997 senesinde yerel mahkemede açtığı ve amcası Tanaş’ın ölümü üzerine mirasçılık belgesi düzenlenmesi talebi ise yine benzer şekilde Hazine’nin müdahalesine konu olsa da bu sefer gerekçesel bazda karar oldukça farklılaşmış. Yerel mahkeme, Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü’nden mütekabiliyete ilişkin görüş talebinde bulunmuş.

Genel Müdürlük 31 Ocak 1997 tarihli yazısında, Yunanistan’da Türklere ait gayrimenkuller üzerinde mülkiyet hakkını tamamen kısıtlayan uygulamalar nedeniyle misilleme tedbiri alarak Yunan vatandaşı kişilerin Türkiye’deki taşınmaz malları üzerindeki mülkiyet haklarını ve diğer tasarruf haklarını durdurduğunu belirtmiştir. Genel Müdürlük bu hak kısıtlamasından Türk soylu Yunan vatandaşlara muafiyet uygulandığını belirtirken, 1988 senesinde ilgili kararnamenin yürürlükten kalktığını ve Yunan vatandaşlarının herhangi bir ayrıma tabi tutulmaksızın mirasçılık haklarının olacağına ancak Türkiye’de gayrimenkul edinmelerin yasal ve fiili mütekabiliyete bağlanmış olduğu ve Yunanistan’da hukuki herhangi bir kısıtlama olmasa da sınır bölgelerinde yabancıların taşınmaz mal edinmelerinin yasaklandığı ve izin şartına bağlandığı açıklanmıştır.

Yani 1988’den beri Yunanistan’da bulunan Türk kökenliler sınır bölgelerinde izin şartına bağlı olarak mülkiyet edinebiliyorlar ve ayrıca miras yoluyla iktisaplarda herhangi bir izin aranmıyordu.

Mahkeme Genel Müdürlük’ten gelen görüş uyarınca İoanis’e mirasçılık belgesi düzenlenmesine karar vermiş ancak Hazine mirasçılık belgesinin iptali için tekrar başvurmuştur. Mahkeme bu sefer, Yunanistan’daki Türk kökenlilerin izne tabi tutularak taşınmaz edinebildikleri gerekçesiyle mütekabiliyet olmadığına karar vererek mirasçılık belgesini iptal etmiştir. Oysa ki aynı kararda mahkeme Yunanistan’da Türkler açısından miras yoluyla taşınmaz edimi yönünden yasal bir engel olmadığını belirtilmişti.

Yasal düzenlemeler 2005’te değişti

Tapu Kanunu 2005’te değiştirilmiş yabancı uyrukluların miras yoluyla iktisap ettikleri taşınmazların Maliye Bakanlığınca verilecek süre içerisinde maliki tarafından tasfiye edileceğini düzenlemiştir. Mütekabiliyet şartı da aynı düzenlemeyle kaldırıldı.

İoanis Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM“) bireysel başvuru kabul etmeye başlaması üzerine 2013 senesinde Hazine’nin mirasçılık belgesinin iptali talebiyle yeni bir dava açmış. Çok değil 5 sene önce, 2014’te yerel mahkeme miras bırakanın ölüm tarihinde mütekabiliyet olmaması sebebiyle mirasçılık belgesinin iptali talebini reddetmiş.

İoanis’ninkine benzer AİHM’de Türkiye’nin Mahkum Olduğu Pek Çok Dava Mevcut

Bunun üzerine AYM’ye başvuran İoanis Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (“AİHM“) nezdinde benzer davaların görüldüğü ve Yunanistan’da miras yoluyla taşınmaz edinilmesine yönelik bir kısıtlamanın mevcut olmadığına vurgu yapıldığını gözler önüne sermiştir. AYM mirasçılık belgesinin önce verilip sonra iptal edilmiş olması sebebiyle, mütekabiliyet problemi dışında İoanis’in mirasçılığı konusunda bir soru işareti olmadığına ve korunmaya değer bir menfaati olduğuna karar vermiştir.

AYM son dönemde muhtemelen AİHM’e tekabül etmemesi adına pek çok olumlu karara imza attı. Bu kararında da, AYM’e tekrar yargılama yapılması gerektiğine, ihlalin ortadan kaldırılmasına ve mirasçılık belgesinin düzenlenmesine karar verdi.

Kira Talebine Red

İoanis, mülkiyetten yoksun kaldığı döneme ilişkin olarak maddi tazminat talebinde bulunduysa da AYM sunulan kira bedeline ilişkin raporun bilimsel bir temeli olmaması gerekçesiyle talebi reddetmiş, bu şekilde 22 senelik kira bedelinin Hazine tarafından ödenmesine hükmedilmedi.

Yunanistan ve İsrail vatandaşlığı alması sebebiyle pek çok Türk vatandaşı vatandaşlıktan çıkarılmıştı. İoanis ile aynı gün vatandaşlıktan çıkarılan diğer 433 kişinin listesine ulaşmak için buraya tıklayın.

Kararın tamamını okumak için buraya tıklayın.