Türkiye’den 5 Mükemmel Sinagog – Yahudi Kültür Mirası

Kaynak: spheremagazine

Çeviren: Betsy Penso

Yahudiler Türkiye’de 1950’lere dek önemli bir azınlık grubuydu. Bugün İstanbul’da yaklaşık 15.000 ve İzmir’de yaklaşık 1.500 kadar Yahudi bulunmaktadır. Bunun sonucunda, ülkede çok önemli Yahudi kültür mirası örnekleri bulunmaktadır. İşte karşınızda uluslararası namı ve önemi olan beş sinagog.

NEVE ŞALOM / İSTANBUL

Neve Şalom’un (“Barış Vahası”) inşa çalışmaları 1940’lı senelere dayanmaktadır. Sinagogun inşaatı 1949’da başlamıştır.

İstanbul Teknik Üniversitesi’nden henüz yeni mezun olmuş genç mühendisler Elio Ventura ve Bernard Motola, sinagogun projelerini çizmiş ve sinagogu inşa etmişlerdir. Neve Şalom’un açılışı 25 Mart 1951’de gerçekleşmiştir. 15. yüzyılda İspanya’dan göç eden Sefaradların kurduğu Aragon Sinagogu’nun aynı yerde bulunduğu iddia edilmektedir.

BETH ISRAEL / İZMİR

İzmir, Türkiye Yahudi Toplumu için çok özel ve önemli bir şehirdir. İzmir’in “eski şehri” olan Kemaraltı Çarşısı’nda 15. yüzyıldan kalma sinagoglar bulunmaktadır. Ancak Beth İsrael Sinagogu, 20. yüzyılın başlarında yapılmış olup, Türkiye’nin en büyük ve en modern Yahudi ibadethanelerinden biridir.

Sinagogun inşa izni 2. Abdülhamit tarafından 30 Ocak 1905’te verilmiştir. Yapılan bağışlar ve biriktirilen nakitle, sinagogun inşa bedeli olan 1200 altına erişilmiş ve sinagog 1907’de, tamamlanmamış olmasına rağmen açılmıştır. Beth İsrael Sinagogu, mimarisiyle Kemeraltı’ndaki sinagoglardan farklılık göstermektedir.

SARDİS SİNAGOGU (BİLİNEN EN ESKİ SİNAGOGLARDAN BİRİ)

Manisa’nın Salihli ilçesinde yer alan Sardis Sinagogu, Yeruşalayim’deki (Kudüs) Ağlama Duvarı ve Babil’deki kerpiçten sonra bilinen en eski üçüncü Yahudi tapınağıdır.

Sinagog MÖ 280 senesinde açılmış olup, hala içerisinde yer alan ‘havuzu’ ve ana salona ulaşmak için geçilen üç kapıyı görmek mümkündür. Duvarları ve holün yerindeki mozaikler oldukça gösterişlidir. (Mozaiklerin orjinalleri Manisa Müzesi’nde bulunmaktadır).

BÜYÜK EDİRNE SİNAGOGU

Edirne, Floransa’dan sonra Dünya’da metrekare başı en çok tarihi anıt düşen ikinci şehirdir. Avrupa’nın en büyük ikinci (ve aynı zamanda Dünya’nın en büyük üçüncü) sinagogu Edirne’de bulunmaktadır.

Edirne Sinagogu 1907’de Fransız mimar France Depre tarafından tamamlanmış olup 2015 senesinde restore edilmiştir.

GAZİANTEP SİNAGOGU

Gaziantep Sinagogu, şehir kayıtlarına göre 800 senelik olup, Türkiye’nin en eski Yahudi ibadethanelerindendir. Yaklaşık 1000 metrekarelik alana yayılmıştır. Sinagog yerel yontmataşı malzemesinden yapılmış olup yerel karakteristik özellikler göstermektedir. Halihazırda restorasyon çalışmasından geçmektedir.