Arşiv Haberler

1942: Yahudi Muharebe Örgütü kuruldu

Varşova gettosundan Treblinka imha kampına yapılan ilk sürgün dalgasının ortalarında, 28 Temmuz 1942’de Yahudi Muharebe Örgütü (ZOB, Zydowska Organizacja Bojowa) kuruldu.

Kaynak: USHMM

Yahudilerin Varşova gettosundan sürülmeleri. Varşova, Polonya, 1943 — Instytut Pamieci Narodowej
Yahudilerin Varşova gettosundan sürülmeleri. Varşova, Polonya, 1943 — Instytut Pamieci Narodowej

22 Temmuz 1942’de Almanlar neredeyse hiç durmaksızın 12 Eylül 1942’ye kadar devam eden toplu sürgünlere başladı. Bu süre içinde 250.000’den fazla Yahudi gettodan sürüldü ya da öldürüldü. Yahudi gençlik örgütlerinin üyeleri tarafından kurulan ZOB, gettodaki Yahudileri sürgüne direnişe çağırdı. Yahudilerin mobilize katliam birlikleri tarafından ve imha kamplarında katledildiği ile ilgili haberler zaten gettoya sızmıştı. Ancak ZOB bir isyan başlatmaya hazır değildi. Eylül ayında sürgünler bittikten sonra, ZOB yeraltı siyasi örgüt üyelerini bünyesine alarak büyüdü ve eğitim, cephane ve patlayıcı sağlayan Polonya direniş güçleriyle temasa geçti. Mordecai Anielewicz komutan olarak atandı.

Varşova Gettosu Ayaklanması

Doğu Avrupa’daki gettolarda bulunan pek çok Yahudi, Almanlara karşı direniş örgütlemeye ve çalıntı ve el yapımı silahlarla silahlanmaya çalışıyordu. 1941–1943 arasında yaklaşık 100 Yahudi grubu yeraltı direniş hareketleri oluşturdu. Yahudilerin Almanlara karşı en bilinen silahlı çatışmayla direniş teşebbüsü, Varşova gettosunda yaşandı.

1942 yazında yaklaşık 300.000 Yahudi Varşova’dan Treblinka’ya sürüldü. Ölüm merkezinde toplu katliamlar olduğu haberi Varşova gettosuna sızdığında, hayatta kalan ve çoğu gençlerden oluşan bir grup, Z.O.B. (Lehçe Yahudi Muharebe Örgütü anlamına gelen Zydowska Organizacja Bojowa) adında bir örgüt oluşturdu. 23 yaşındaki Mordecai Anielewicz liderliğindeki Z.O.B., Yahudileri tren vagonlarına gitmeye karşı direnişe çağıran bir bildiri yayınladı. Ocak 1943’te, Varşova gettosundaki savaşçılar, gettodan sürmek üzere yeni bir grup toplamaya çalışan Alman birliklerine ateş açtı. Savaşçılar gettoya kaçak olarak sokulmuş az miktardaki silahı kullanıyordu. Birkaç gün sonra birlikler geri çekildi. Bu küçük zafer getto savaşçılarına gelecekteki direniş için hazırlanma gücü verdi.

19 Nisan 1943’te, Alman birlikleri ve polisi hayatta kalan sakinleri sürmek üzere gettoya girdikten sonra Varşova gettosu ayaklanması başladı. Yedi yüz elli savaşçı ağır silahlı ve iyi eğitimli Almanlara karşı savaştı. Getto savaşçıları yaklaşık bir ay kadar dayanabildi. Ancak 16 Mayıs 1943’te isyan sona erdi. Almanlar direnişi yavaşça kırmışlardı. Yakalanan 56.000 Yahudiden yaklaşık 7.000’i vuruldu, geri kalanı ise kamplara gönderildi.