71 yıl önce bugün Nazi lideri Adolf Hitler intihar etti. Bu gelişme tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’deki gazetelerde de bir gün sonra yer aldı. Pek çok gazete gibi Cumhuriyet’te bu ölüm bir başka haberle birlikte duyuruluyordu: Alman toplama kamplarının korkunç içyüzü.
Cumhuriyet gazetesinin 1 Mayıs 1945’teki manşeti Adolf Hitler’in ölümü değil, savaşın durumu ile ilgiliydi. “Almanya’nın son cevabı bugün bekleniyor” denilen haberde, müttefikler tarafından reddedilen Alman teklifleri sıralanıyordu. Gündem barışın hangi şartlarda gerçekleşeceğiydi.
Bu haberlerin altında bir kutuda ise o beklenen gelişme duyuruluyordu: “Hitler evvelki gün öğle üstü ölmüş!” Anadolu Ajansı’nın Stockholm’den geçtiği haberi şöyle diyordu: “Svenska Dağbladet gazetesinin Berne’den aldığı henüz teyid edilmemiş haberlere göre Hitler dün öğleyin ölmüştür. Bu haberlere göre Hitler, Berlin’de Tiergarten’de yeraltındaki genel karargahında ölmüştür. Göbbels sonuna kadar yanında bulunmuştur.”
Bu ölüm haberi kimse için şaşırtıcı değildi. Nedeni hemen altındaki bir başka haberde yer alıyordu. Zaten Londra’da Hitler’in ölmek üzere olduğuna inanılıyordu.
Aynı gün gazetede yer alan bir başka haberse soykırım üzerineydi. “Ölüm kampında neler gördüm?” başlıklı bir yazı dizisinde Sovyetler’in Ogonok dergisinde yer alan bir Polonyalı’nın anıları yayınlanıyordu. Hatıraları ise Temmuz 1942’den Kasım 1943’e kadar 870.000 ile 925.000 arasında Yahudi’nin öldürüldüğü Treblinka ile ilgiliydi.
“Treblinka’daki “Ölüm Kampı”na dair uzun müddet kimse birşey bilmiyordu. Ancak Polonya’nın kurtuluşundan sonra Treblinka’ya dair 1942 yılında, bütün Avrupa’ya yayılan çeşitli rivayetleri tespit etmek imkanları hasıl oldu.
Treblinka, Alman ordularının Polonya’yı istilasından sonra, Varşova vilayetinin kuzeyinde, ücra bir yerde, ormanlar ve kum tepeleri arasında, Almanlar tarafından vücuda getirilmiş en gizli ölüm kamplarından biridir.
Treblinka Ölüm Kampı, Kalkinya-Sedlitsi ana demiryolunun yan tarafında yapılmıştı. Almanlar bu kampı önceden hazırlanmış bir projeye göre, kısmen diğer kamplara benzer bir şekilde yapmışlardır. Kamp, ana demiryolundan ayrılan ikinci derecede bir hatla ana demiryoluna bağlanmıştı. Almanlar kampın istifade ettiği bütün arazi sahasını, tel örgülerle ve sık çam ağaçları ile çevirmişlerdir. 1942 yılı Mart’ına kadar bu Treblinka-A kampında (sonraları bu kamp 2 numaralı Treblinka kampı adını almıştır), umumiyetle öldürülmek üzere buraya gönderilen Polonyalılar bulunuyordu. 1942 yılı Mart’ında Almanlar burada
Treblinka-B adını taşıyan, sonraları No.1 Treblinka kampı adını alan muazzam bir kamp daha yapmışlardır. Bu suretle korkunç ölüm kombinası meydana geldi. Aslına bakarsanız, buraya kamp demek esasen doğru değildir. Çünkü Avrupa’nın dört bir tarafından buraya gönderilen ve ekseriyetini Yahudiler teşkil eden kurbanlar, hapsedilmek için değil, derhal öldürülmek için gönderiliyorlardı. 1 numaralı Treblinka ölüm kampına gelen bir insan ancak 30 dakikadan birkaç saate kadar yaşayabilirdi. Bu keyfiyet o günkü sevkiyatın çokluğuna, öldürme makinesinin meşguliyet derecesine bağlı bir işti. Treblinka Kampı kelimenin en geniş ve hakiki manasile muazzam bir ölüm fabrikasıydı.”
71 yıl önce bugün Nazi lideri Adolf Hitler intihar etti. Bu gelişme tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’deki gazetelerde de bir gün sonra yer aldı. Pek çok gazete gibi Cumhuriyet’te bu ölüm bir başka haberle birlikte duyuruluyordu: Alman toplama kamplarının korkunç içyüzü.
Cumhuriyet gazetesinin 1 Mayıs 1945’teki manşeti Adolf Hitler’in ölümü değil, savaşın durumu ile ilgiliydi. “Almanya’nın son cevabı bugün bekleniyor” denilen haberde, müttefikler tarafından reddedilen Alman teklifleri sıralanıyordu. Gündem barışın hangi şartlarda gerçekleşeceğiydi.
Bu haberlerin altında bir kutuda ise o beklenen gelişme duyuruluyordu: “Hitler evvelki gün öğle üstü ölmüş!” Anadolu Ajansı’nın Stockholm’den geçtiği haberi şöyle diyordu: “Svenska Dağbladet gazetesinin Berne’den aldığı henüz teyid edilmemiş haberlere göre Hitler dün öğleyin ölmüştür. Bu haberlere göre Hitler, Berlin’de Tiergarten’de yeraltındaki genel karargahında ölmüştür. Göbbels sonuna kadar yanında bulunmuştur.”
Bu ölüm haberi kimse için şaşırtıcı değildi. Nedeni hemen altındaki bir başka haberde yer alıyordu. Zaten Londra’da Hitler’in ölmek üzere olduğuna inanılıyordu.
Aynı gün gazetede yer alan bir başka haberse soykırım üzerineydi. “Ölüm kampında neler gördüm?” başlıklı bir yazı dizisinde Sovyetler’in Ogonok dergisinde yer alan bir Polonyalı’nın anıları yayınlanıyordu. Hatıraları ise Temmuz 1942’den Kasım 1943’e kadar 870.000 ile 925.000 arasında Yahudi’nin öldürüldüğü Treblinka ile ilgiliydi.
“Treblinka’daki “Ölüm Kampı”na dair uzun müddet kimse birşey bilmiyordu. Ancak Polonya’nın kurtuluşundan sonra Treblinka’ya dair 1942 yılında, bütün Avrupa’ya yayılan çeşitli rivayetleri tespit etmek imkanları hasıl oldu.
Treblinka, Alman ordularının Polonya’yı istilasından sonra, Varşova vilayetinin kuzeyinde, ücra bir yerde, ormanlar ve kum tepeleri arasında, Almanlar tarafından vücuda getirilmiş en gizli ölüm kamplarından biridir.
Treblinka Ölüm Kampı, Kalkinya-Sedlitsi ana demiryolunun yan tarafında yapılmıştı. Almanlar bu kampı önceden hazırlanmış bir projeye göre, kısmen diğer kamplara benzer bir şekilde yapmışlardır. Kamp, ana demiryolundan ayrılan ikinci derecede bir hatla ana demiryoluna bağlanmıştı. Almanlar kampın istifade ettiği bütün arazi sahasını, tel örgülerle ve sık çam ağaçları ile çevirmişlerdir. 1942 yılı Mart’ına kadar bu Treblinka-A kampında (sonraları bu kamp 2 numaralı Treblinka kampı adını almıştır), umumiyetle öldürülmek üzere buraya gönderilen Polonyalılar bulunuyordu. 1942 yılı Mart’ında Almanlar burada
Treblinka-B adını taşıyan, sonraları No.1 Treblinka kampı adını alan muazzam bir kamp daha yapmışlardır. Bu suretle korkunç ölüm kombinası meydana geldi. Aslına bakarsanız, buraya kamp demek esasen doğru değildir. Çünkü Avrupa’nın dört bir tarafından buraya gönderilen ve ekseriyetini Yahudiler teşkil eden kurbanlar, hapsedilmek için değil, derhal öldürülmek için gönderiliyorlardı. 1 numaralı Treblinka ölüm kampına gelen bir insan ancak 30 dakikadan birkaç saate kadar yaşayabilirdi. Bu keyfiyet o günkü sevkiyatın çokluğuna, öldürme makinesinin meşguliyet derecesine bağlı bir işti. Treblinka Kampı kelimenin en geniş ve hakiki manasile muazzam bir ölüm fabrikasıydı.”
Paylaş: