Arşiv Haberler

Oskar Schindler’in Doğum Günü

II. Dünya Savaşı sırasında 1.000’den fazla Yahudi’yi Nazi Almanyası’nın en büyük ölüm merkezi olan Auschwitz’e gönderilmekten kurtaran Oskar Schindler’in bugün doğum günü. 1974’te hayatını kaybeden ve İsrail’e defnedilen Schindler’in hayatı, 1993 yapımı Steven Spielberg filmi, Schindler’in Listesi sayesinde ilgi çekmişti.

Kaynak: USHMM

Oskar Schindler (1908–1974), o zamanlar Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun eyaleti olan Moravya’nın Svitavy (Zwittau) şehrinde 28 Nisan 1908’de doğdu. Katolik bir Alman olarak iki dünya savaşı arasındaki dönemde Svitavy’de kaldı. Moravya’nın 1918’de yeni kurulan Çekoslovakya Cumhuriyeti’ne katılmasından sonra Çek vatandaşı oldu.

03380Oskar Schindler (direksiyonda), babası Hans’la beraber. Svitavy (Zwittau), Çekoslovakya, 1929 — USHMM, courtesy of Leopold Page Photographic Collection; US Holocaust Memorial Museum

Brno’da bulunan ticaret okullarında eğitim gördü. 1928’de de Emilie Pelzl evlendi. Ardından babasının Svitavy’deki tarım makineleri işi, Sumperk’te açtığı sürücü kursu, Brno’da devlet mallarını satmak dahil olmak üzere pek çok işle uğraştı. Çekoslovak ordusuna da katıldı. 1938 yılında yedek olarak onbaşı rütbesine ulaştı. 1936 yılında Alman Silahlı Kuvvetleri’nde Askerî Dış İstihbarat Ofisi, Amt Auslands/Abwehr için çalışmaya başladı. Almanya’nın Südet’i ilhak etmesinden beş ay sonra Şubat 1939’da Nazi Partisi’ne katıldı. Hayattan zevk almayı bilen fırsatçı bir iş adamı olan Schindler, savaş zamanında insanları kurtaracak birine hiç benzemiyordu. Schindler, II. Dünya Savaşı sırasında 1.000’den fazla Yahudi’yi Nazi Almanyası’nın en büyük ölüm merkezi olan Auschwitz’e gönderilmekten kurtarmıştır.

03381

Oskar Schindler’in Krakov’un yan kampı Zablocie’deki emaye eşyalar fabrikasının girişi. Polonya, 1939–1944 — USHMM, courtesy of Leopold Page Photographic Collection; US Holocaust Memorial Museum

Schindler, Polonya’nın Almanya tarafından işgal edilmesinden sonra Ekim 1939’da Svitavy’den Krakov’a taşındı. Alman işgal programı dahilindeki sözde Genel Hükümet’te (Generalgouvernement) yer alan Yahudilerin ve Polonyalıların işlerini “Aryanlaştırma” ve “Almanlaştırma” uygulamasından yararlanarak emaye mutfak gereçleri üreten Rekord Ltd. şirketini satın aldı. Kasım 1939’da fabrikanın tesisini değiştirerek Emalia olarak da bilinen Deutsche Emalwarenfabrik Oskar Schindler’i (Oskar Schindler Alman Emaye Fabrikası) kurdu. Schindler’in Krakov’da iki fabrikası daha olmasına karşın sadece Emalia’da Krakov gettosu civarında yaşayan Yahudi işçileri çalıştırıyordu. Emalia, 1944’te gücünün doruğundayken 1.700 işçiye istihdam sağlıyordu. En az 1.000 işçi zorunlu çalıştırılan Yahudilerdendi. Bu işçiler, Krakov gettosunun Mart 1943’te tasfiye edilmesinden sonra zorunlu çalışma kampına ardından da Krakov Plaszow toplama kampına gönderildi.

Emalia’da çalışan mahkumlar, yine de Plaszow toplama kampının ağır koşullarına maruz kalıyordu. Schindler, 1944 yılının sonlarında kadar rüşvet ya da kişisel diplomasi yollarını kullanarak hem tehditle karşı karşıya kalan Yahudi işçilerini korumak ve hem de SS’ler tarafından sürülmelerini önlemek için defalarca bu duruma müdahale etti. İşçilerin seferberlik için gerekli olduğu göstermek için Emalia’ya bir de silah üretim bölümü ekledi. Mart 1943’te Krakov gettosunun tasfiyesi sırasında Schindler, Yahudi işçilerinin geceleri fabrikada kalmalarına izin verdi.

Ağustos 1943’te SS’lerin Plaszow’u toplama kampı hâline getirmesinden sonra Schindler, SS’leri Emalia’yı Plaszow’un yan kampına dönüştürmeye ikna etti. Zorunlu olarak çalıştırılan 1.000 Yahudiyi fabrika işçisi olarak kaydettirmesinin yanında Schindler, çevredeki fabrikalarda çalışan 450 Yahudinin Emalia’da barınmasına izin vererek onları Plaszow’da sıradan bir hâle gelmiş olan vahşi ve rastgele cinayetlerden kurtarıyordu. Schindler, bu şekilde hareket ederek risk alıyordu ve hareketlerinin de bir bedeli vardı. Yahudi işçileri koruması ve gerçekleştirdiği bir takım gizli işler nedeniyle SS ve polis onun yalan söylediğinden ve Yahudilere gizlice yardım ettiğinden şüphelenmişti. Emalia’nın başındayken Alman SS’leri ve polis yetkilileri onu üç kez tutukladı ancak herhangi bir suçlamada bulunamadılar.

03385

Oskar Schindler’in Bruennlitz’deki silah fabrikasının inşaatı. Çekoslovakya, Ekim 1944 — USHMM, courtesy of Leopold Page Photographic Collection; US Holocaust Memorial Museum

Schindler, Ekim 1944’te SS’ler Emalia’daki Yahudileri Plaszow’a gönderdikten sonra fabrikasını Moravya eyaletinde yer alan Brünnlitz’e (Brnenec) taşımak için gerekli izinleri alarak fabrikayı silah fabrikası olarak yeniden açtı. Yardımcılarından biri, yeni fabrikaya işçi olarak ihtiyaç duyulan 1.200 kişilik Yahudi savaş esirinin birkaç farklı listesini yaptı. Bu listeler genelde “Schindler’in Listesi” adıyla bilinmektedir. Schindler, Brünnlitz’in Gross-Rosen’in yan kampı olması için SS’ler tarafından aranan tüm şartları yerine getirdi. SS’lerin Plaszow’dan Brünnlitz’e Gross-Rosen üzerinden gönderdiği yaklaşık 800 Yahudi erkeğin ve Auschwitz üzerinden Plaszow’a gönderilen sayılar 300 ila 400 arasında olan Yahudi kadının hayatta kalmasını sağladı.

Silah fabrikası kategorisinde olmasına karşın Bruennlitz yaklaşık sekiz aylık faaliyet sonucu yalnızca bir vagonluk hakiki mühimmat üretmişti. Üretilen sahte mühimmatı göstererek yan kampın bir silah fabrikası olduğunu kanıtlayan Schindler, 1.000’den fazla Yahudinin hayatta kalmasını sağlamış ve onları geleneksel kamplarda yaşanan zulüm ve vahşetten kurtarmıştır. Schindler, 9 Mayıs 1945’te Sovyet birliklerinin kampı dağıttığı gün Brünnlitz’i terk etti.

Savaştan sonra Schindler ve eşi Emilie 1949’a kadar Almanya’nın Regensburg şehrinde yaşadılar. Daha sonra Arjantin’e göç ettiler. 1957’de Schindler eşi Emilie’den ayrılarak tek başına Almanya’ya döndü ama boşanmamışlardı. 1962 yılında Yad Vashem, Schindler’e, Holokost sırasında büyük riskler alarak gösterdiği Yahudileri kurtarma çabasından dolayı “Uluslararası Dürüstler” ödülünü verdi. Aynı şekilde 1993’te Emilie’ye de ödül verildi.

 03413

Yad Vashem’deki İsrail Ulusal Holokost Enstitüsü’ndeki anma töreninde Oskar Schindler, savaşta göstermiş olduğu kurtarma çabaları anısına ağaç dikiyor. Kudüs, İsrail, 1962 — USHMM, courtesy of Leopold Page Photographic Collection; US Holocaust Memorial Museum

Schindler, Ekim 1974’te Almanya’da öldüğünde cebinde beş kuruşu yoktu ve neredeyse kimse kendisini tanımıyordu. Yardım ettiği insanlardan hayatta olanlar ve bu kişilerin çocukları cenazesinin İsrail’e getirilmesi ve cenaze töreni için lobi faaliyetleri aracılığıyla gerekli parayı topladılar. 1993’te Amerika Birleşik Devletleri Holokost Anı Konseyi ölümünün ardından Schindler’e Müze’nin Anı Madalyası’nı vermiştir. Çok az kişinin aldığı bu madalya, Holokost sırasında olağanüstü kahramanlık gösteren kişiler anısına verilir. Müze Hatıra Salonu’nda düzenlenen törende Emilie Schindler, eski eşi adına madalyayı kabul etmiştir.

schindler-s-list-original

Thomas Keneally’nin 1983’te yazdığı, Schindler’in hayatını ve çalışmalarını konu alan romandan uyarlanan, 1993 yapımı Steven Spielberg filmi, Schindler’in Listesi sayesinde Schindler’in öyküsü daha fazla ilgi çekmiştir. Film çok sayıda ciddi övgü almıştır.

Daha fazla bilgi için:

David M. Crowe, Oskar Schindler: The Untold Account of his Life, Wartime Activities, and the True Story Behind the List (Cambridge, MA: Westview Press, 2004).

1 comment on “Oskar Schindler’in Doğum Günü

Comments are closed.