Arşiv Haberler

19 Nisan: Varşova Gettosu direnişinin 73. yıl dönümü

Doğu Avrupa’daki gettolarda bulunan pek çok Yahudi, Almanlara karşı direniş örgütlemeye ve çalıntı ve el yapımı silahlarla silahlanmaya çalışıyordu. 1941–1943 arasında yaklaşık 100 Yahudi grubu yeraltı direniş hareketleri oluşturdu. Yahudilerin Almanlara karşı en bilinen silahlı çatışmayla direniş teşebbüsü, Varşova gettosunda yaşandı.

ROSER 4  (Chip)

Varşova gettosundaki Yahudiler sürgün sırasında gettonun içinden yürütülüyor. Varşova, Polonya, 1942-1943 – Instytut Pamieci Narodowej

Kaynak: USHMM

1942 yazında yaklaşık 300.000 Yahudi Varşova’dan Treblinka’ya sürüldü. Ölüm merkezinde toplu katliamlar olduğu haberi Varşova gettosuna sızdığında, hayatta kalan ve çoğu gençlerden oluşan bir grup, Z.O.B. (Lehçe Yahudi Muharebe Örgütü anlamına gelen Zydowska Organizacja Bojowa) adında bir örgüt oluşturdu. 23 yaşındaki Mordecai Anielewicz liderliğindeki Z.O.B., Yahudileri tren vagonlarına gitmeye karşı direnişe çağıran bir bildiri yayınladı. Ocak 1943’te, Varşova gettosundaki savaşçılar, gettodan sürmek üzere yeni bir grup toplamaya çalışan Alman birliklerine ateş açtı. Savaşçılar gettoya kaçak olarak sokulmuş az miktardaki silahı kullanıyordu. Birkaç gün sonra birlikler geri çekildi. Bu küçük zafer getto savaşçılarına gelecekteki direniş için hazırlanma gücü verdi.

37288Yahudilerin Varşova Gettosu’ndan sürülmeleri. Varşova, Polonya, 1943 — Instytut Pamieci Narodowej

19 Nisan 1943’te, Alman birlikleri ve polisi hayatta kalan sakinleri sürmek üzere gettoya girdikten sonra Varşova gettosu ayaklanması başladı. Yedi yüz elli savaşçı ağır silahlı ve iyi eğitimli Almanlara karşı savaştı. Getto savaşçıları yaklaşık bir ay kadar dayanabildi. Ancak 16 Mayıs 1943’te isyan sona erdi. Almanlar direnişi yavaşça kırmışlardı. Yakalanan 56.000 Yahudiden yaklaşık 7.000’i vuruldu, geri kalanı ise kamplara gönderildi.

34060Alman askerleri, Varşova Gettosu ayaklanması sırasında bir sığınakta saklanan Yahudileri yakalıyor. Varşova, Polonya, Nisan–Mayıs 1943 — National Archives and Records Administration, College Park, Md.