Arşiv Göze Çarpanlar

Etiyopya Yahudileri Avrupa Yahudilerini Holokost’tan Kurtarmaya Çalıştı

Etiyopya Yahudileri İtalyan işgali altındalardı ama 1943’te imparatorlarına ulaşıp Avrupa’dan kaçan Yahudiler için yardım istediler 

Kaynak: Jerusulem Post, Seth Frantzman, 27 Ocak 2019

Çeviri: Nesi Altaras

1943 Ağustos’unda, Holokost’un zirvesinde, Etiyopya Yahudi liderleri Etiyopya İmparatoru Haile Selassie’ye bir ricada bulundular. Avrupa’dan Yahudilerin kaçmasına yardım edip onlara Etiyopya’nın Yahudileri köylerinde ev sahipliği yapmak istediler.

Varşova gettosu ayaklanmasından üç ay sonra ve Auschwizt’in dört krematoryumunun çalışmasından iki ay önce bugün Jerusalem Post, o zaman Palestine Post, olarak bilinen gazete Etiyopya’ya Yahudi göçünü anlatan bir makale yazdı. “Habeşistan’a Yahudi göçü olasılığı Agudath İsrael’den Dr. Springer ve Harry Goodman ile Etiyopya Londra Temsilcisi arasında konuşuldu,” diyor 8 Ağustos 1943 tarihli makale. “Falaşa (siyah Yahudi) toplumunun önde gelenlerinden biri Avrupa Yahudilerine yardım etme ve Falaşa kasabaların kapılarını açma isteğini dile getirdi.” Falaşa o dönemde Etiyopya Yahudileri için kullanılan kelimeydi.

Konuşmalarım Addis Ababa’da sürüyordu ve İmparator Etiyopya’ya daha Mayıs 1941’de İngiliz yardımıyla İtalyan işgalinin bitmesiyle dönmüştü. İmparator bu plana sıcak bakıyordu. Makaleye göre 1500 Yunan mülteci, Yunan Yahudiler dahil olmak üzere, 1943’te Etiyopya’ya gelmişti.

Selassie 1936 yılında Yeruşalayim’e gelmiş ve King David Hotel’de kalmıştı. Ülkesindeki Yahudi azınlığa da aşinaydı. Ayrıca İtalyan faşist ordusunu yenen Gideon Kuvveti’nin lideri sıkı Siyonist İngiliz subayı Orde Wingate’le de yakın olarak çalışmıştı. Etiyopyalı liderler ve Yahudi toplumu bu şekilde dünyadaki Yahudi ahvalinden haberdardılar.

Etiyopyalı Yahudiler İtalyan işgali altında acı çekmişti ve 1943’te İmparator’dan Avrupalı Yahudiler için yardım istediler. O zaman Nazilerden kaçmak için birçok Avrupalı için çok geçti.

Bahsi geçen Harry Goodman Orthodox Agudath İsrail Dünya Kurumu’nun bilinen bir üyesiydi. Jewish Weekly’de Nazi işgali altındaki Yahudilere mesajlar yazdı. Arşivlerden bazılarına göre 1930larda Mussolini de Yahudileri Etiyopya’ya sürmeyi düşünmüştü. O sırada 50.000 kadar Etiyopya Yahudisi olduğu tahmin ediliyordu ve çoğu Gondar ilindeki köylerde yaşıyordu.

1943’teki Avrupa’dan kaçan Yahudileri Etiyopya’ya yerleştirme planı ile ilgili bilinmeyen çok şey var ve araştırılması gerekiyor.