En eski Ladino dergi, Aki Yeruşalayim kapandı

Tamamen Ladino dilinde yayımlanan en eski dergi olan Aki Yeruşalayim Ekim ayında faaliyetlerini durdurdu. 37 sene boyunca yayın yapan gazetenin kapanma sebeplerini, editörlerinden Moshe Shaul şu şekilde sıraladı:

• Mali sebepler: Kudüs’te yerleşik bir Sefarad organizasyonu tarafından, Ladino Resmi Makamı ile işbirliği ile yayımlanan derginin senelik 40.000 Şekel (günümüz kuruyla yaklaşık 40.000 TL’ye tekabül ediyor.) olan bütçesi seneler içerisinde 20.000 Şekel’e düşürülmüştü. Her ne kadar bağışlar alınsa da bu bağışlar yetersiz olmuş ve derginin editörleri Mordehay Arbell, Zelda Ovadia ve Moshe Shaul derginin basım masraflarını kendi ceplerinden ödemeyi talep etmişler.
• Okuyucuların ilgisizliği: Okuyucular üyeliklerini yenilemiyordu. Ayrıca değişen yaş grupları sebebiyle, Sefarad kültürünün artık basılı yayın yolu ile aktaramayacaklarını fark etmişler. Bundan sonra dergiyi on-line olarak yayımlamayı planlıyorlar.

Derginin editörlerinden Zelda Ovadia İstanbul doğumlu bir Sefarad Yahudisi. Diğer editörlerle birlikte ilk sayının yayınlanmasından (1979), derginin son gününe kadar beraber çalışmaya devam etmişler. Moshe Shaul ise İzmir doğumlu bir Sefarad Yahudisi. 1949’da 20 yaşındayken İsrail’e taşınmış ve Ladino ile ilgili çalışmalar gerçekleştirmiş.

Aki Yeruşalayim, aktifken Latin Amerika ve Avrupa’nın yanı sıra Japonya’ya dahi abonelerine gönderiliyormuş. Derginin aboneleri arasında Yahudi olmayanlar da mevcutmuş.

Derginin genel olarak bölümleri, kitap ve CD tanıtımları, pulculuk, yemek (Zelda Ovadia tarafından yazılan), gelecek kültürel etkinlikler, şiir, kısa öykü, haber ve bulmacadan oluşuyormuş.

Önceleri her sayısından 1.000 adet basılan derginin, baskı sayısı zamanla düşürülmüş ve en son sayı sadece 400 tane basılmış.

Aki Yeruşalayim İsrail’de basılan son Ladino dilindeki gazeteydi. Önceleri, 1950-1990 seneleri arasında El Tiempo, La Verdad gibi dergiler de varlık göstermekteydi.

Şu anda  tüm dünya üzerinde tek Ladino yayın Türkiye’de bulunmaktadır. 2005 yılından beri Şalom gazetesinin eki olarak çıkarılan 24 sayfalık Amaneser aylık olarak ve tamamen Ladino dilinde yayınlanıyor.

Ladino konuşan insan sayısı gün geçtikçe azalırken öğrenen ve konuşabilen insan sayısı da oldukça az. Dünya çapında düzenlenen etkinliklerle gençlerin Ladino kültürüne ve diline ilgileri artırılmaya çalışılsa da, dilin yok olmaya yüz tutması maalesef engellenemiyor.