Arşiv Geçmiş Zaman Hikayeleri Göze Çarpanlar

Tarihte Bugün: “Ecnebi” Yahudilerin Türkiye’den transit geçmeleri hakkında kararname yayınlandı

struma-1-600x431

1940 yılının sonlarına doğru soykırım tehdidi altında kalan Yahudiler ellerindeki her türlü imkân ve vasıtayı kullanarak bulundukları ülkelerden kaçmaya çalıştılar. Tarafsız kalan İspanya, İsviçre ve Türkiye, Yahudiler için önemli birer kaçış noktası olarak görülüyordu. Fakat Türkiye’nin böyle bir özelliğe sahip olmadığı kısa bir süre sonra anlaşıldı.

12 Aralık 1940’ta yüzlerce Yahudi mülteciyi taşıyan Salvador gemisi, Romanya’nın Köstence limanından hareket etti. Denize açılamayacak olan durumdaki tekne büyük zorluklarla İstanbul’a ulaştı, ancak Türk makamları gemiyi yola devam etmeye zorladılar. Tekrar yola çıkan Salvador, birkaç gün sonra Silivri açıklarında fırtınaya tutularak parçalandı ve yolcularının çoğu hayatını kaybetti.

Bu facianın da etkisiyle, Türk hükümeti Yahudi mülteciler konusundaki tutumunu az da olsa yumuşatacağına dair bazı sinyaller verdi. Türkiye 11 Şubat 1941’de Transit Kararnamesi ile kontrollü mülteci geçişine izin verdi. Ancak Macaristan, Romanya ve Bulgaristan’dan gelecek mülteci sayısı haftada 60 kişi, toplamda 4.500 kişiyle sınırlanmıştı.

Bu karar pratikte neredeyse hiç işe yaramadı, çünkü Türkiye’den daha kolay vize alabilecek olan Yahudilerin savaş başlamadan önce Filistin’e giriş vizesi elde etmiş, Suriye’den transit vizesi almış olmaları gerekiyordu. Bu koşullara sahip olan Yahudiler Türk temsilciliklerine başvurunca daha kolay vize alacaklardı, ancak savaş nedeniyle Türk temsilciliklerinin birçoğu kapalıydı, açık olanlar da Nazilerin denetimindeki topraklardaydılar. Dolayısıyla Yahudilerin Türk makamlarına ulaşması neredeyse imkânsız gibiydi.

Yahudilere gösterilen bu sözde vize kolaylığı zaten bir seneyle sınırlandırılmıştı, ancak Mayıs 1941’de fiilen sona erdi, çünkü bu tarihte ülkedeki Hıristiyanların ve Yahudilerin büyük kısmı “20 Kur’a İhtiyatları” olarak askere alındı. Ardından gelen Varlık Vergisi ve benzeri uygulamalar, Türkiye’yi Yahudiler için güvenli bir ülke olmaktan çıkardı. Netice itibarıyla Türkiye’nin İkinci Dünya Savaşı sırasında izlediği ‘aktif tarafsızlık’ politikası, ciddi bir Nazi sempatizanlığı ile gölgelenmişti. Türkiye izlediği katı mülteci politikaları ile binlerce Yahudi’nin gaz odalarında katledilmesine katkıda bulunmuştu.

(Fotoğraf: Salvador’la birlikte Türkiye’den kovulan bir diğer Yahudi mülteci gemisi Struma’ya asılan “Bizi kurtarın!” pankartları)

Kaynak: marksist.org

http://marksist.org/icerik/Tarihte-Bugun/3872/11-Subat-1941-Ecnebi-Yahudilerin-Turkiyeden-transit-gecmeleri-hakkinda-kararname-yayinlandi#

1 comment on “Tarihte Bugün: “Ecnebi” Yahudilerin Türkiye’den transit geçmeleri hakkında kararname yayınlandı

  1. […] ve bu ilişkinin zedelenmemesi için Holokost’tan kaçan birçok Yahudi’nin Türkiye üzerinden yolculuk etmesine izin vermemiştir. Bu olaylardan en çok toplu ölüme yol açan Struma gemisindeki Yahudi mültecilere […]

Comments are closed.